فهرست مطالب
وردپرس چیست و چه کاربردی دارد؟ سوالی که به احتمال زیاد، ذهن علاقمندان به طراحی سایت را مشغول و نسبت به محبوبترین ابزار ساخت و مدیریت سایت یعنی WordPress کنجکاو کرده است. در این مطلب، به زیر و بم این ابزار قدرتمند و همه فن حریف می‌پردازیم و مزایای اصلی وردپرس را بررسی می‌کنیم. پس دقایقی در رکاب ایران‌لرن باشید، تا ببینیم رمز محبوبیت وردپرس چیست و چرا آموزش وردپرس، برای علاقمندان و کارجویان در حوزهٔ وب ضروری است؟
وردپرس چیست؟
وردپرس یک ابزار رایگان و متن‌باز در طراحی وبسایت است که هم برای مبتدی‌جماعت، و هم حرفه‌ای‌های وب کاربرد دارد. در واقع وردپرس، جزو نرم‌افزارهای CMS یا Content Management System است و به قول خودمان یک سیستم مدیریت محتواست. ابزارها و نرم‌افزارهایی که ظهورشان، دنیای وب را تکان داد و طراحی وبسایت را برای همگان امکانپذیر کرد. در این حد که می‌توان، بدون مدرک مهندسی کامپیوتر یا تجربهٔ سالها کدنویسی، دست به کار شد و شروع به درآمدزایی کرد.
اما بین این همه رقیب، راز موفقیت وردپرس چیست و چرا نزدیک به نیمی از وبسایت‌های جهان را با وردپرس ساخته‌اند؟ یکی از مهمترین این دلایل، در یک میانبر اساسی و پرش بلند نهفته است. پرش به دنیای طراحی سایت، بدون نوشتن یک خط کد! کاری که تا همین چند سال اخیر امکانپذیر نبود و فقط از عهدهٔ برنامه‌نویسان برمی‌آمد. حتی اضافه کردن یک مقاله یا ویدیو، تغییر یک عکس، جابجا کردن یک محصول و در کل ساده‌ترین کارها، نیاز به کدنویسی داشت!
اما امروز به لطف CMSهای قدرتمند امروزی و در رأس‌شان وردپرس، می‌توان یک سایت تمام عیار را با ظاهر خوب و امکانات کافی، در کوتاهترین زمان و با هزینه‌ای به مراتب کمتر، طراحی کرد. کافیست کمی خوش‌سلیقه باشیم، از مهارت‌های اصلی کامپیوتر یا همان ICDL سر در بیاوریم و برای پرتاب به دنیای بی‌انتهای وب، کمربندمان را ببندیم.
سر و کلهٔ وردپرس از کجا پیدا شد؟
اصل ماجرا به سال ۲۰۰۳ و زمانی برمی‌گردد که دو برنامه‌نویس به اسامی مَت مولِن‌وِگ و مایک لیتِل، از توسعهٔ نرم‌افزار وبلاگ‌‌سازشان یعنی b2/cafelog دست کشیدند. البته این ابزار، پروژهٔ شخصی آنها بود و هنوز قصد تجاری کردنش را نداشتند. وگرنه این میزان بی‌استعدادی در انتخاب اسم، بعدها مشکل‌ساز می‌شد!
آنها پروژه قبلی را بستند و تصمیم گرفتند یک ابزار قوی‌تر و کارامدتر را روی همان پلتفرم ایجاد کنند. اما روحشان هم خبر نداشت که با این کار، قرار است دنیای طراحی وب را به کلی دگرگون کنند. یا دقیق‌تر بگوییم، زندگی میلیون‌ها کاربر، طراح، نویسنده، بلاگر، برنامه‌نویس و کارآفرین را تغییر دهند. احیاناً آنها می‌دانستند که یک روز، هر کسی روی این سیاره، به یک ویترین یا فروشگاه یا یک دفتر کار آنلاین نیاز دارد.
نخستین نسخهٔ این ابزار جدید که با عنوان WordPress در بهار ۲۰۰۳ رونمایی شد که یک رابط کاربری ساده و جمع و جور داشت. نشان به آن نشان که همین ابزار با رابط کاربری ساده و ابتدایی‌اش، به طور مستمر ارتقا پیدا کرد و به محبوبترین Website Builder یا وبسایت‌سازی که امروز می‌شناسیم تبدیل شد!
مزیت طراحی سایت با وردپرس چیست؟
سیستم‌های مدیریت محتوا یا همان CMSها در یک کلام زندگی را برای مردم ساده‌تر کرده‌اند. یعنی اگر حتی میانهٔ چندان خوبی با کامپیوتر ندارید، با یک دوره آموزش وردپرس، از عهدهٔ کار با این نرم‌افزار کارامد برخواهید آمد. چیزی که در مورد بقیهٔ CMSهای معروف مثل جوملا (Joomla) و دروپال (Drupal) و مجنتو (Magento) مصداق ندارد.
وردپرس ساده‌تر از رقباست!
این سخت بودن از آنجا ناشی می‌شود که شیب یادگیری آنها به مراتب تندتر از وردپرس است. همچنین استفاده از آنها، به داشتن مقادیری دانش برنامه‌نویسی نیاز دارد. اشتباه نشود! شما اگر از کدنویسی سر در بیارید و مثلاً PHP بدانید، قطعاً در طراحی سایت از دیگران سبقت می‌گیرید و در بازار کار، وردپرس‌کار حرفه‌ای‌تری محسوب می‌شوید.
اما نکته اینجاست که وردپرس، چه برای درآمدزایی، چه برای ساختن سایت شخصی، کسی را از همان ابتدا مجبور به کدنویسی نمی‌کند. موردی که یکی از مهمترین دلایل موفقیت وردپرس نسبت به باقی CMSهاست. در واقع بر خلاف رقبا، قابلیت استفاده برای افراد مبتدی و غیرفنی، یکی از ارکان و اولویت‌های توسعه‌دهندگان وردپرس بوده است.
هم مبتدی و هم حرفهای!
فرقی ندارد که یک کارآفرین باتجربه یا صاحب یک فروشگاه نقلی آنلاین باشید. یا یک بلاگر یا ورزشکار، فیلمساز یا هنرمند صنایع دستی یا دامپزشک باشید. با وردپرس هرکسی می‌تواند طراحی سایتش را خودش انجام دهد، روی ایجاد و ویرایش و در کل مدیریت محتویاتش تسلط کامل داشته باشد و در عین حال، به حیطهٔ مسائل فنی و سرگیجه‌آور وارد نشود.
اما آیا این سادگی و فراگیر بودن، می‌تواند به معنای ضعف و محدودیت وردپرس تفسیر شود؟ ابداً چنین نیست! به نظرتان، وقتی مشتری‌های دانه‌درشتی مثل مایکروسافت و والت‌دیزنی و پلی‌استیشن و شبکه‌های خبری بزرگ، سایت اصلی یا وبلاگشان را با وردپرس می‌سازند، جایی برای تردید باقی می‌ماند؟
از آن طرف، وردپرس برای حرفه‌ای‌ها و برنامه‌نویسان وب هم کاملاً ایده‌آل است. هستهٔ وردپرس با زبان قدرتمند PHP نوشته شده و این جماعت با تسلط کافی به HTML و CSS و PHP آزادی عمل فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کنند. یعنی یک برنامه‌نویس یا به قولی Web Developer حرفهای، می‌تواند با کمک وردپرس، هر ایده‌ای که به ذهنش خطور می‌کند پیاده کند.
ماجرای متن‌باز بودن وردپرس چیست؟
متن‌باز یا Open-source بودن به معنای دسترسی عمومی به کدهای تشکیل‌دهندهٔ یک نرم‌افزار است. البته همیشه یک کد پیش‌فرض و رسمی با عنوان Core یا هستهٔ اصلی وجود دارد. یعنی اینطور نیست که هر کسی با دستکاری کدها، بتواند اشکالی در قابلیت‌های وردپرس ایجاد کند. در واقع این اُپن سُرس یا متن‌باز بودن، به هر برنامه‌نویس و توسعه‌دهنده‌ای از سرتاسر دنیا اجازه می‌دهد تا با اختیار عمل کامل، روی کدهای برنامه آزمون و خطا کند، امکانات تازه‌ای به آن اضافه کند و به مرور ضعف‌هایش را از بین ببرد.
این کدهای بهینه شده یا امکانات اضافه شده، توسط کمپانی اصلی بررسی می‌شوند و ممکن است در بروزرسانی‌های بعدی، به بدنهٔ اصلی اضافه شوند. حالت دیگر این است که یک سری توسعه‌دهندگان و شرکت‌های مستقل، جزو توسعه‌دهندگان معتبر وردپرس هستند و از این راه درآمدزایی می‌کنند. یعنی انواع و اقسام قالب‌ها و افزونهها را می‌نویسند و در یک مارکت عظیم الجثهٔ به فروش می‌رسانند و در طی سال، اعداد و ارقام خیره‌کننده‌ای به جیب می‌زنند.
آیا ظاهر سایت وردپرسی جذاب است؟
در طراحی وبسایت، یک ظاهر خوب و یک رابط کاربری حرفهای، بیش از آنچه تصور کنیم ارزش دارد. خوشبختانه همین متن‌باز بودنی که اشاره کردیم، باعث تولید بیشمار قالب و تِم مختلف (Theme) توسط برنامه‌نویسان و شرکت‌ها شده است. یعنی می‌توان بسته به نوع بیزنس یا کاربرد مد نظر، قالبی را انتخاب کرد، که دقیقا با سلایق صاحب سایت و مدل کسب و کار همخوانی داشته باشد. اگر هم از افزونهٔ رایگان قدرتمندی مثل المنتور Elementor استفاده کنید، که جذابیت و سادگی ماجرا دوچندان می‌شود.
کافیست به وبسایت تِم‌فارست که بخشی از پلتفرم بزرگ envantomarket است سری بزنید و از تعدد قالب‌ها و ابزارهای وردپرسی حیرت کنید. در منوی مرتبط با وردپرس، یک سری گروه‌ها و دسته‌بندی‌های آماده از هر حرفه و صنعت و حوزهٔ کسب و کار وجود دارد و داخل هرکدام بیشمار قالب آماده و خوش‌قیافه پیدا می‌شود. البته این قالب‌ها پولی هستند و یک عده هم با تولید قالب‌های جذاب از وردپرس درآمدزایی می‌کنند.
امکانات یک سایت وردپرسی چطور است؟
از سهولت طراحی سایت و استفاده از پنل کاربری و ظاهر جذاب گفتیم. اما فراموشمان نشود که کارایی و توانمندی وبسایت، اصل ماجراست. موضوعی که لااقل برای اکثر بیزنس‌ها و افرادی که به یک سایت جدی و کارآمد نیاز دارند مصداق دارد. وگرنه عده‌ای هم هستند که با یک سایت تک‌صفحه‌ای و مختصر که چند خط بیوگرافی و چند تا عکس و نمونه کار، کارشان راه می‌افتد.
عده‌ای هنوز بر این باورند که وردپرس، بیشتر به درد سایت‌های وبلاگ‌طور می‌خورد. صحبت این نیست که این افراد اشتباه می‌کنند. چون در اینکه وردپرس برای ساخت وبلاگ‌‌ها و سایت‌های خبری، فوق‌العاده ایده‌آل است شکی نداریم. شاهدش اینجاست که نیمی از ۱۰۰ وبلاگ برتر جهان و حدود یک چهارم سایت‌های خبری بزرگ با وردپرس طراحی شده‌اند.
آیا وردپرس فقط مناسب سایت‌های کوچک است؟
اما این تمام ماجرا نیست و ذهنیت این گروه از منتقدان وردپرس در نسخه‌های اولیهٔ گیر کرده است! سوپرابزاری که امروز بیش از چهل درصد سهم بازار را به خود اختصاص داده، قوی‌تر و کارامدتر از این حرف‌هاست و از عهدهٔ انواع و اقسام وبسایت‌ها، بیزنس‌ها و فروشگاه‌های آنلاین برمی‌آید.
کافیست نگاهی به سایت‌های معروف ایرانی مثل دیجی‌کالامگ، پی‌سی‌ورلد، ای‌استخدام، دیجیاتو و بیشمار سایت بزرگ و پر و پیمان دیگر بندازیم و از توانمندی‌های وردپرس آسوده‌خاطر شویم. راستی، حالا که صحبت از سایت‌های ایرانی شد، یک نکته مهم را از قلم نندازیم. پنل کاربری وردپرس، به بیش از ۱۶۰ زبان دنیا ترجمه شده که یکی از آنها، زبان شیرین خودمان است.
امنیت سایت وردپرسی در چه حد است؟
اجازه بدهید در همین ابتدا، آب پاکی را روی دستمان بریزیم. هیچ وبسایت و هیچ سیستم مدیریت محتوایی را پیدا نمی‌کنید که از امنیت ۱۰۰ درصدی برخوردار باشد. نه وردپرس، نه جوملا، نه دروپال و نه سایر دانه‌درشت‌های این بازار، نمی‌توانند چنین ادعایی داشته باشند. راه‌های نفوذ و پاشنه‌های آشیل، همیشه در حال تغییر و بروز شدن هستند و در موازات، امنیت CMSها هم به طور مستمر در حال ارتقاست.
پس بیایید سوالمان را دقیق‌تر و شفاف‌تر بپرسیم. آیا وردپرس، به اندازهٔ کافی امن هست؟ بله! شک نکنید که چنین است. که اگر غیر از این بود، کمپانی‌هایی مثل تسلا و ناسا، یا دولت استرالیا، یا رسانه‌های خبری بزرگ، جزو مشتریانش نبودند. اما در دنیای وب، چیزی به اسم امنیت مطلق وجود ندارد و لازم است که یک سری تمهیدات از جانب صاحب وبسایت رعایت شود.
چرا برخی از سایت‌های وردپرسی هک می‌شوند؟
دلیل هک شدن سایت‌ها، وردپرسی یا غیروردپرسی، بیش از اینکه به ضعف CMS مربوط باشد، از سهل‌انگاری ادمین یا مدیر سایت آب می‌خورد. برای روشن شدن قضیه، لازم است که ماهیت یک سایت وردپرسی را به دو بخش تشکلیل‌دهنده تفکیک کنیم. یکی هستهٔ اصلی وردپرس است که توسط کمپانی اصلی نوشته شده و مستمراً به روز می‌شود.
بخش دوم هم پلاگین‌ها یا ابزارهای سوم‌شخصند که توسط سایر برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان تولید می‌شوند. بیایید واقع‌بین باشیم. خود وردپرس، تعدادی از برترین و کارکشته‌ترین متخصصین امنیت و دفاع سایبری را در اختیار دارد. تیمی که به صورت بیست و چهار ساعته، سوراخ و سمبه‌های امنیتی ابزار را وارسی و مو را از ماست می‌کشند.
اما تکلیف قالب‌ها و افزونهها و پلاگین‌های وردپرس چه می‌شود؟ بالاخره بین چندین هزار پلاگین (حدود پنجاه هزار!) قطعاً تعدادی هستند که اوضاع امنیتی جالبی ندارند و می‌توانند مشکل‌ساز شوند. در حین آموزش وردپرس، این مورد را مد نظر داشته باشید و فقط با پلاگین‌ها و افزونهها و قالب‌های امن و بروز شده کار کنید.
قدرت وردپرس در بهینه‌سازی
مدل طراحی وبسایت با وردپرس جوری چیدمان شده که کاربر از همان ابتدا، چاره‌ای جز رعایت استانداردهای SEO نداشته باشد! یعنی به صورت پیش‌فرض، یک سایت وردپرسی، از یک سایت کدنویسی شده، سئوی بهتری دارد. در نتیجه در بین نتایج جستجو در گوگل، در مرتبهٔ بالاتری قرار می‌گیرد و ترافیک بیشتری به سمت وبسایت می‌آید. وردپرس افزونه‌های تخصصی فوق‌العاده‌ای برای سئو دارد که Yoast و SEOPress و Rank Math تنها مشتی از خروار هستند.
هرکدام از ابزارها، ساختار سایت را با یک روش خاص بهینه‌تر کرده و یا نقاط ضعفش را گوشزد می‌کنند. حواسمان باشد که تعدادی از بهترین افزونه‌های وردپرس، رایگان نیستند و اگر همه چیز را به بهترین شکل ممکن بخواهیم، باید سر کیسه را شل کنیم. وقتی در قلمروی وب و فضای رقابتی کسب و کارهای آنلاین هستیم، بهینه‌سازی برای موتورهای جستجو، باید یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های ما باشد.
نصب و راه اندازی آسان
یکی از جذابیت‌های وردپرس، نصب و راه‌اندازی آسان و به نسبت کم‌دردسر آن است. حالا چرا می‌گوییم کم دردسر و نمی‌گوییم بی‌دردسر؟ چون لازمهٔ نصب وردپرس، یکبار انجام دادن و دانستن یکی دو تا نکتهٔ خیلی سرراست. اما در کل، نصب وردپرس به نسبت سایر CMSها آسانتر بوده و هیچ پیچیدگی فنی بخصوصی ندارد.
در واقع با هر میزان دانش فنی، می‌توان از عهدهٔ نصب وردپرس بر آمد و در عرض چند دقیقه مشغول امتحان کردن قالب‌ها و افزونه‌های مختلف شد. نکته‌ای که باید اشاره کنیم این است که نصب وردپرس به دو صورت کلی امکانپذیر است. یک راه نصب روی یک سرور آنلاین یا به قولی یک هاست خریداری شده از یک شرکت معتبر. و راه دیگر هم روی کامپیوتر شخصی و اصطلاحاً به صورت Local.
آیا طراحی سایت با وردپرس رایگان است؟
بله. وردپرس یک ابزار کاملاً رایگان است. اما به شرطی که برخی از انتظاراتمان را مدیریت کنیم! یعنی متوجه باشیم که برای استفاده از برخی پلاگین‌ها و قالب‌های خیلی قوی و کاربردی، باید مقادیری هزینه کنیم. موردی که درمورد تمام CMSهای دیگر هم صادق است و اگر بخواهیم منصف باشیم، می‌شود گفت که وردپرس از رقبایش رایگان‌تر است!
یعنی تعدد قالب‌ها و ابزارهای بدردبخور و کاملاً رایگان وردپرس، بیش از سایرین است و برای شروع طراحی وبسایت یا امتحان ایده‌های مختلف، بهترین انتخاب ممکن است. البته این تعدد و تنوع بیشتر، صحبت چند عدد و یک اختلاف محدود نیست! اگر قالب‌های رایگان را در نظر بگیریم، با عددی نزدیک به ۱۰ هزار قالب رایگان طرفیم! رقمی که تا اطلاع ثانوی برای رقبای وردپرس دست‌نیافتنی است.
مزیت قالب‌های پولی وردپرس در چیست؟
می‌توان اینطور گفت که با قالب‌های پولی، مسیر کم‌دردسرتری را برای داشتن یک وبسایت حرفهای در پیش خواهید داشت. چرا؟ به خاطر اینکه قالب‌های رایگان، هیچ مسئولیتی در قبال مشکلات و عیب و ایرادات احتمالی ندارند. یعنی کسی که یک قالب یا پلاگین رایگان را توسعه می‌دهد و در اختیار عموم می‌گذارد، الزامی برای سرویس دادن به کاربران ندارد.
برعکس، وقتی قالب یا افزونه‌ای را از یک برند یا توسعه‌دهندهٔ رسمی خریداری می‌کنید، ماجرا فرق می‌کند. درست عین اینکه بخشی از هزینهٔ شما، بابت تضمین خدمات و پشتیبانی تیم توسعه‌دهنده صرف شده است. پس اگر اشکالی در پلاگین یا قالب مربوطه ایجاد شود، زمان کمتری برای عیب‌یابی و بازگشت به روال عادی صرف می‌شود. موردی که برای وبسایت‌های بزرگ و پرمخاطب، بی‌نهایت مهم است و ارزش هزینه کردن را دارد.
بین WordPress.com و WordPress.org فرقی هست؟
شاید با مشاهدهٔ دو آدرس بالا در نتایج جستجو، به این فکر کرده‌اید که ماجرای دو آدرس مختلف وردپرس چیست؟ برای توضیح این تفاوت، باید دو نوع مختلف طراحی سایت با وردپرس را شرح بدهیم. اما قبل از آن بهتر است که تکلیف کاربران ایرانی را روشن کنیم. علاقمندان به کار با وردپرس، باید به سایت WordPress.org مراجعه کنند و آدرس دات کام به دردشان نمی‌خورد.
سایت WordPress.com برای کسانی است که قصد دارند، Hosting یا همان میزبانی سایتشان را به خود کمپانی وردپرس واگذار کنند. در این شرایط، سایت شما روی سرورهای خودشان قرار می‌گیرد و ریش و قیچی دست خودشان است. این مدل هزینهٔ به مراتب بالاتر و در عین حال محدودیت بیشتری دارد. چون دیگر از کنترل کامل روی سایت و انتخاب از بین قالب‌های بیشمار خبری نیست.
در مقابل WordPress.org را داریم که به کاربران، آزادی عمل کامل را می‌دهد و همان نسخهٔ رایگان وردپرس محسوب می‌شود. شما هاست یا میزبان دلخواه خودتان را انتخاب می‌کنید و بابت سرویس‌های اضافه یا کم و زیاد کردن ابزارها و افزونهها، هزینهٔ اضافی پرداخت نخواهید کرد. موردی که برای کاربران ایرانی کاملاً ایده‌آل و بی‌دردسر است.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم به این سوال پاسخ بدهیم که ماهیت وردپرس چیست، مزیت استفاده از وردپرس چیست و دلیل محبوبیت این ابزار قدرتمند از کجا سرچشمه می‌گیرد. خوشبختانه منابع موجود برای آموزش وردپرس پرشمارند و امروزه به لطف یوتیوب و مطالب آموزشی معتبر، یادگیری بیش از پیش ساده‌تر شده است. اما توصیه می‌کنیم، اگر در ابتدای راه هستید و به ماجرای طراحی سایت، به عنوان یک مهارت جدی فکر می‌کنید، از دوره‌‌های آموزش وردپرس غافل نشوید.
