فهرست مطالب
در نگاه اول، لوگوها ترکیبی از نشانه، متن، رنگ، هندسه و … هستند! اما کمی که در آنها عمیق‌تر می‌شویم، سفیری را می‌بینیم که نمایندۀ یک برند است و قرار است همیشه جلوی چشم مخاطبان و مشتری‌ها باشد.
دنیای لوگوها، واقعاً شگفت‌انگیز و بی‌انتهاست؛ برای همین تصمیم گرفتیم در این مقاله درباره تعریف لوگو با شما صحبت کرده و انواع لوگو، قوانین طراحی لوگو و کاربردهای لوگوها را بررسی کنیم.
فرقی ندارد که صاحب کسب‌وکار یا یک فرد علاقه‌مند به گرافیک و طراحی لوگو، در هر صورت، با خواندن این مقاله، درک خوبی نسبت به انواع لوگو پیدا خواهید کرد.
آماده‌اید با بررسی مفهوم لوگو شروع کنیم؟
لوگو چیست؟
تعریف لوگو در سایت ویکی‌پدیا اینطور بیان شده:
«نشان‌واره، لوگو، یا آرم (به انگلیسی: logo) عنصری گرافیکی از علائم دیداری است؛ به‌طوری که با سبک حروف یا قلم خاصی طراحی شده یا با اشکال تصویری به صورت خاص (و نه الزاماً قابل درک) چیده شده است. شکل، رنگ، سبک حروف و … باید مشخصاً از دیگر علایم مشابه دیگر متفاوت باشد.»
اگر بخواهیم این تعریف را تکمیل کنیم، باید بگوییم که:
طراحی لوگو یعنی ما عناصر مختلفی مانند رنگ، قلم، اشکال و … در سایۀ مفهوم مدنظرمان به‌کار می‌گیریم، تا نشانی را خلق کنیم که پیام برند را بازتاب می‌دهد و در ذهن مخاطبان ماندگار است.
تفاوت آرم و لوگو چیست؟
بین این دو کلمه، فرق زیادی وجود ندارد؛ فقط بد نیست که لوگو، بیشتر در ارتباط با برند استفاده می‌شود و یادآور کسب‌وکار است؛ اما آرم را که نوعی لوگو است می‌توانیم برای محصولات به کار ببریم. مثلاً برند مواد غذایی ایکس، لوگوی ثابتی دارد که همه‌جا رعایت می‌شود؛ حال این برند برای هر گروه از موادغذایی‌اش (مثل ماکارونی، پودر سوخاری و نمک) یک آرم هم اختصاص داده است.
چرا طراحی لوگو مهم است؟
ما در مقاله دیگری، به‌صورت مفصل راجع‌به تاثیر و اهمیت لوگو در بازاریابی و برندینگ صحبت کرده‌ایم، برای اطلاعات بیشتر می‌توانید این مفاله را بخوانید؛ اما اینجا هم خلاصه‌وار دلایل اهمیت زیاد لوگو برای کسب‌وکارها را مرور می‌کنیم:
- القای حس مثبت و جلب اعتماد
- ایجاد احساس تعلق و آشناپنداری
- ضروری در برندینگ و هویت بصری یکپارچه داشتن
- ایجاد تمایز با رقبا
- و …
آشنایی با انواع لوگو و کاربرد آنها
قدمت طراحی لوگو به قرن‌ها پیش برمی‌گردد و توسط خاندان‌های ثروتمند و حکومت‌ها یا از آن قدیمی‌تر، توسط قبایل و تمدن‌های باستانی انجام می‌شده است. پدیده‌ای تا این حد ریشه‌دار، شاخ و برگ‌های زیادی به خود میگیرد و عمق زیادی پیدا می‌کند. از آنجایی که ذهن آدمیزاد عاشق طبقه‌بندی و دسته‌بندی است، انواع لوگو و آرم موجود را از دیروز تا امروز، در چند دستهٔ زیر طبقه‌بندی می‌کنیم.
لوگوتایپ
لوگوتایپ‌ها یا لوگوهای نوشتاری که با عنوان وردمارک (Wordmark) هم شناخته می‌شوند، جزو مرسوم‌ترین انواع لوگو هستند. این لوگوها حرف‌محورند و با اصول تایپوگرافیک و معمولاً بر اساس اسم کامل کمپانی طراحی می‌شوند. برندهایی مثل کوکاکولا، ای‌بی (e-Bay) و گوگل، نمونه‌های مشهوری از این نوع طراحی لوگو هستند.
لوگوی مونوگرام
شکل دیگری از لوگوها، با عنوان مونوگرام (Monogram) یا لترمارک (Lettermark) شناخته می‌شوند که مثل نوع بالا یعنی لوگوتایپ، با تایپوگرافی و بازی کردن با شکل حروف، سر و کار دارند. در واقع می‌توان گفت که مونوگرام‌ها هم نوعی از لوگوتایپ هستند. با این تفاوت که اکثراً بر اساس مخفف اسم کمپانی‌ها و برندها مثل IBM و NASA و HP و NBA ساخته می‌شوند.
اگر نام تجاری شما از چند کلمه تشکیل شده و می‌خواهید با حروف اول آنها یک لوگو طراحی کنید، لوگوی مونوگرام انتخاب خوبی است. به خصوص که کاربرد لوگوی مونوگرام، روی کارت ویزیت و بسته‌بندی محصولات، کاملاً به چشم می‌آید.
لوگوی تصویری
لوگوهای تصویری (Pictorial marks) که با عنوان لوگومارک (Logomark) هم شناخته می‌شوند، احیاناً رایج‌ترین نوع از انواع لوگوها هستند. این گروه از لوگوها همانطور که از اسمشان پیداست، شکل‌محورند و در آنها از اشیا و موجودات دنیای واقعی الهام گرفته می‌شود. مثل لوگوی برند اپل که تداعی کنندهٔ یک سیب گاز زده و توییتر که یک گنجشک است. نمونه‌های دیگر این گروه را می‌توان در لوگوی کمپانی‌های مشهوری مثل شِل، اینستاگرام و اسنپ‌چت مشاهده کرد.
دقت کنید که تصویر یک زبان جهانی و وقتی که از لوگوی تصویری یا همان لوگومارک استفاده می‌کنید، می‌توانید با تمام دنیا ارتباط برقرار کنید. کاربرد لوگوی تصویری بیشتر برای برندهای بین‌المللی است و برای کسب‌وکارهایی که در کشورهای مختلف شعبه دارند انتخاب درستی به نظر می‌رسد.
لوگوی انتزاعی
لوگوهای ابسترکت یا انتزاعی (Abstract Logos) مثل نوع قبلی، تصویری و شکل‌محور هستند. با این تفاوت که شکل آنها، تداعیگر چیزی که در دنیای واقعی وجود داشته باشد نیست. مثلا لوگوی نایت یک خط سادهٔ تیک مانند است و لوگوی المپیک، پنج دایرهٔ در هم فرو رفته‌اند. لوگوی برندها یا محصولاتی مثل پپسی، آدیداس، گوگل درایو و شَنل نمونه‌هایی از این نوع هستند.
بوگوی مَسکات
مَسکات (Mascot) به کاراکتری اشاره دارد که سمبل یا سفیر یک برند محسوب می‌شود. این مسکات می‌تواند در کالبد یک موجود واقعی یا فانتزی یا یک انسان با شمایل کارتونی یا واقعی باشد. مثلاً میکی‌موز که زمانی بخشی از لوگوی کمپانی والت‌دیزنی بود یکی از مشهورترین مسکات‌های کارتونی تاریخ است. برندهایی مثل لاستیک میشلن (مرد میشلن)، رستوران‌های کی‌اف‌سی (صورت کلنل سندرز بنیانگذار برند)، یا میمون چی‌توز (اسم چی‌توز از یک برند خارجی دزدیده شده که مسکاتش به جای کاراکتر میمون، یک پلنگ است.)، نمونه‌هایی از لوگوهای مسکات هستند.
نکته: حواسمان باشد که لوگوهای مسکات، معمولاً با یک متن یا همان لوگوتایپ همراهی می‌شوند و به نوعی لوگوهای ترکیبی هستند.
لوگوی امبلم
طراحی لوگوهای اِمبلِم (Emblem) را می‌توان در پرچم کشورها و یا تیم‌های ورزشی به وفور مشاهده کرد. امبلم‌ها ترکیبی از متن و شکل را در خود جای می‌دهند و حالتی قدیمی و سنتی ایجاد می‌کنند. بنابراین گفته می‌شود که کاربرد لوگوی امبلم، بیشتر در بیزنس‌ها و صنایع جدی یا دارای حال و هوای سنتی مشهود است و مناسب هر نوع کسب و کاری نیستند.
در کل می‌توان گفت که طراحان قدیمی، مثل آنچه که این روزها مرسوم است، اهمیت خاصی به مینیمال بودن لوگوها نمی‌دادند و از طراحی اشکال پیچیده و پرجزئیات استقبال می‌کردند. موردی که این روزها، می‌تواند جزو یکی از نقاط ضعف لوگو به حساب بیاید. لوگوهایی مثل استارباکس، هارلی دیویدسُن، برادران وارنر و پرچم باشگاه لیورپول، نمونه‌ای از لوگوهای امبلم هستند.
لوگوهای ترکیبی
بیراه نیست اگر لوگوهای ترکیبی (Combination Marks) را مرسوم‌ترین شیوهٔ طراحی لوگو بدانیم. در واقع این لوگوها می‌توانند ترکیب دو مورد از موارد بالا باشند. مثلاً یک مسکات با یک لوگوتایپ، یا یک لوگوی تصویری یا ابسترکت در کنار یک مونوگرام و یا اسم. خوبی این ترکیب در این است که انعطاف بیشتری تولید می‌کند و می‌تواند به اقتضای مکان نمایش لوگو، از هرکدام از اجزای آن استفاده شود.
مثلاً یک برند نوشیدنی را در نظر بگیریم که از یک لوگوی ترکیبی استفاده می‌کند. این برند می‌تواند لوگوی تصویری‌اش را روی درب بطری حک کند و لوگوی کامل که اسم را هم شامل می‌شود روی بدنهٔ اصلی بزند.
یا یک تیم ورزشی که می‌تواند بخشی از لوگوی ترکیبی را روی کلاه ورزشی یا دستکش یا سایر اکسسوری‌ها و محصولاتش بزند و در قید قرار دادن تمام لوگو نباشد. برندهایی مثل لاکُست، تیمبرلند، مایکروسافت و یا آدیداس، نمونه‌هایی از لوگوهای ترکیبی و دو قسمتی هستند. در مقالات بعدی، به راهکارها و نکات مهم در طراحی یک لوگوی ترکیبی موفق اشاره خواهیم کرد.
قوانین طراحی لوگو چیست؟
تا حالا دربارۀ رمز طراحی یک لوگوی حرفه‌ای فکر کرده‌اید؟
طراحی لوگو هم مثل هر کار دیگری که با سلیقه و خلاقیت سر و کار دارد، در طی سالها دستخوش تغییرات زیادی شده است. این تغییرات در آینده هم ادامه خواهند داشت و قرار نیست که متوقف شوند. اما اکثر مواردی که در ادامه ذکر می‌کنیم و از آنها به عنوان اصول طراحی لوگو نام می‌بریم، ارکان طراحی یک لوگوی خوب و حرفه‌ای و بدون تاریخ انقضا را می‌سازند. اما…
در نهایت، هیچ چیزی در این وادی، وحی نازل شده نیست و دست طراح، برای به کار بردن سبک و سیاق خودش باز است.
سادگی، غایت پیچیدگیست!
سادگی، در هر شکلی از طراحی و دیزاین اهمیت دارد. می‌خواهد لباس باشد، یک گجت الکترونیکی باشد و یا یک لوگوی تجاری. در واقع جمله‌ٔ عجیبی که در تیتر آوردیم، نقل قولی از نابغهٔ رنسانس، لئوناردو داوینچی است که می‌دانست سادگی در طراحی، نیازمند طراحی با ذهن پیچیده و چندلایه است. حالا وقتی در قلمروی طراحی گرافیک* صبحت می‌کنیم، این قضیه تا حدی پررنگ‌تر هم می‌شود. لوگوی ساده، زودتر جا می‌افتد، بهتر به یاد می‌ماند و در سطوح و مدیوم‌ها و مکان‌های مختلف، راحت‌تر می‌نشیند.
رنگ و آب مهم است اما شلوغش نکنید!
استفاده هوشمندانه از رنگ‌ها، اهمیت فوق‌العاده‌ای در طراحی لوگو و در کل برندینگ کسب و کار دارد. رنگ‌ها احساسات مخاطب را قلقلک می‌دهند و مفاهیم خیلی زیرپوستی و عمیقی را برایش تداعی می‌کنند. نکتهٔ مهم اینست که از کمترین تنوع رنگی ممکن استفاده کنیم و تمام بار جذابیت لوگو را، روی شانهٔ رنگ‌آمیزی قرار ندهیم.
مبحث رنگ‌ها و تأثیرشان بر مخاطب، موضوعی فوق‌العاده مفصل است و در مجال چند پاراگراف نمی‌گنجد. اما به این سوالات دقت کنیم که چرا برند مشهوری مثل کَترپیلار که به سخت‌جانی محصولاتش مشهور است از دو رنگ سیاه و زرد استفاده می‌کند و دیگران هم از آن تقلید می‌کنند؟ یا چرا اکثر برندهای آموزشی یا شبکه‌های اجتماعی معروف مثل فیسبوک، تامبلر، لینکدین و غیره از رنگ‌های طیف آبی و سرمه‌ای استفاده می‌کنند؟ خیالتان راحت که این موارد اتفاقی نیستند و قطعا حکمتی در کار است!
- آبی: صداقت، اعتماد، قابل اتکا بودن
- سبز: سلامت، تعادل، دانش
- قرمز: هیجان، عشق، خشم
- زرد: ماجراجویی، شادی، اشتیاق
- سفید: نظم، پاکیزگی
حتی لوگوها هم دایناسور می‌شوند!
وقتی به تاریخچهٔ بسیاری از برندهای مطرح نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که بسیاری از آنها مثل گوگل، اینستاگرام، یاهو، بی‌ام‌وه، پورشه، اپل و غیره، طراحی لوگوی کمپانی را بارها دستکاری کرده‌اند. این دستکاری‌ها از سر بلاتکلیفی نبوده، بلکه تلاشی برای هماهنگ شدن با سلیقهٔ روز بوده و تمایلشان را برای به روز بودن و تغییر نشان می‌داده است.
بنابراین اگر برای کسب و کارمان، عامدانه و آگاهانه، تمایلی به القای یک حس قدیمی و نوستالژیک نداریم، دلیلی ندارد که در قید همان طراحی اولیه بمانیم و آنرا بهینه‌تر یا بروزتر نکنیم.
جذابیت بدون وابستگی به رنگ‌آمیزی!
حواسمان باشد که در بسیاری از سناریوها، لوگوی ما به حالت سیاه و سفید نمایش داده می‌شود. البته بماند که این قضیه با کاهش محصولات و مطبوعات چاپی و سیطرهٔ عصر دیجیتال تا حدودی کمرنگ شده است. اما با این حال، باید سعی کنیم لوگویی بسازیم که در حالت سیاه و سفید یا به قولی مونوکروماتیک هم، کاملا جذاب و گویا باشد.
این بخش از ماجرا کمی قابل بحث است و اینطورها نیست که هر لوگوی موفقی، باید عیناً تداعیگر آن کسب و کار یا صنعتی که در آن مشغول است باشد.
مثلاً اگر یک نمایشگاه ماشین داریم، مجبور نیستیم که در طراحی لوگو، آیکن یک ماشین را به کار ببریم. اما باید در نظر داشته باشیم که اگر به عنوان طراح گرافیک، بتوانیم جنبه‌ٔ خاصی از آن کسب و کار یا تاریخچه یا شعار یا هدفی که دارد را بگنجانیم، درصد رضایت مشتری را به شدت بالا برده و به قدرت و یونیک بودن لوگو اضافه کرده‌ایم.
بدون فونت مناسب یا تایپوگرافی مرغوب هرگز!
قرار نیست تمام لوگوها دارای تایپوگرافی یا به عبارتی از نوع لوگوتایپ باشند. اما اگر قرار باشد از یک متن یا اسم در بدنهٔ طراحی استفاده کنیم، باید حساسیت ویژه‌ای روی شمایل فونت مورد استفاده به خرج بدهیم.
یک فونت اشتباه می‌تواند سطح کار را پایین بیاورد و تناسبی با برند ما نداشته باشد. در مورد تاثیر تایپوگرافی و فونت‌ها روی ذهن مخاطب*(برای مقالهٔ مخصوص به تایپوگرافی) می‌توان بی‌نهایت تحلیل کرد.
اما به عنوان یک قانون کلی، یادمان باشد که فونت‌های ساده‌تر و خواناتر، انتخاب بهتر و محافظه‌کارانه‌تری هستند. فونت‌های Serif حال و هوای لوگو را به سمت یک فضای سنتی و کلاسیک می‌برند و از آن طرف فونت‌های non-Serif حالتی مدرن و معاصر را تداعی می‌کنند. یادمان باشد که تا جای ممکن از یک نوع فونت یا نهایت دو نوع فونت استفاده کنیم. وگرنه لوگوی ما شبیه به آش شله قلم‌کار می‌شود!
لوگوی قوی، یعنی لوگوی منعطف!
از کارت ویزیت و سربرگ گرفته تا روی ماشین حمل و نقل و بیلبورد و پوستر، تا سردر کمپانی و پکیج محصول و آیتم‌های کادویی، لوگوی ما روی اشیا و مکان‌های مختلفی قرار میگیرد. به عبارتی اگر فکر کنیم لوگوی کسب و کارمان، از داخل پروفایل در شبکه اجتماعی یا روی وبسایت تکان نمی‌خورد، یا چندان جاه‌طلب نیستیم یا به توسعهٔ بیزنس خود آنقدرها فکر نکرده‌ایم! پس یادمان باشد که یک لوگوی قوی و انعطاف‌پذیر، روی هر مکان و آیتمی که فکر کنیم، جلوهٔ خوبی دارد و باعث می‌شود که صاحب کسب و کار، گرافیستش را تا آخر عمر دعا کند!
کلام آخر: دوست دارید طراح لوگو شوید؟
ما در مقاله «چگونه طراح گرافیک شویم؟» جواب این سوال را داده‌ایم. پس اگر دوست دارید به یک طراح لوگوی سرشناس تبدیل شوید، اولین قدم که کسب آگاهی لازم است را، همین الان بردارید و مقاله مذکور را بخوانید. به علاوه، هر سوالی که درباره چیستی لوگو یا انواع لوگوها دارید، پایین همین مقاله از ما بپرسید تا بتوانیم شما را راهنمایی کنیم.
