فهرست مطالب
در این مقاله خواهیم دید که مهارت جذاب و پرکاربرد تدوین چیست و تدوینگر حرفهای چه کسی است؟ ادراک انسان با اختلاف زیاد نسبت به سایر حواس چندگانه (نگفتیم پنجگانه چون بر اساس علم امروز، ماجرا پیچیدهتر از این حرفهاست) تحت تأثیر حس بیناییاش قرار دارد. وقتی صدا هم وارد گود میشود که دیگر هیچ! چرا که ترکیب این دو، یعنی صدا و تصویر، قابلیت عجیبی در مسخ کردن ما انسانها دارد.
شاید به همین دلیل است که دوران کنونی، دوران حکمرانی پلتفرمها و رسانههای ویدیویی است. از شبکههای پخش فیلم و سریال مثل Netflix و Amazon Prime و Hulu تا سایر پلتفرمهای مشهور و یا هیولایی مثل YouTube تا بمبارانی از محتوای ویدیویی که هر روز در شبکههای اجتماعی تولید میشود. همهٔ اینها بر یک واقعیت صحه میگذارند و آنهم اینکه، قرن بیست و یکم، عصر طلایی تصاویر متحرک و ویدیو است.
اینجاست که میفهمیم، اهمیت فوقالعادهٔ مهارت تدوین چیست و یک تدوینگر حرفهای، چه موجود کارامد و ارزشمندی در قلمروی محتوا محسوب میشود. بنابراین اگر به این حوزه علاقمندید یا قصد دارید برای کسب و کارتان محتوای مرغوب بسازید، با این مطلب همراه باشید و همچنین، دورهٔ پریمیر ایرانلرن را در رادارتان داشته باشید.
تدوین چیست و تدوینگر حرفهای چه کسی است؟
مهارتی که با عنوان تدوین میشناسیم، یک تخصص کلیدی برای ویرایش و تولید ویدیو در انواع و اقسام پروژههاست. مهارت و در برخی موارد، هنری که ستون صنعت سینما، انیمیشن، بازی و در کل صنعت سرگرمی است و دامنهاش به آموزش و تبلیغات هم میرسد. در واقع هر کسب و کار یا پروژهٔ تجاری، علمی یا فرهنگی که به محتوای ویدیویی نیاز داشته باشد، با شکلی از تدوین ویدیو هم سر و کار دارد.
اهمیت یک تدوینگر حرفهای، هیچ دست کمی از کارگردان پروژه ندارد. بسیاری از کارگردانان بزرگ، مثل امثال آکیرا کوروساوا، جیمز کمرون، عباس کیارستمی و بهرام بیضایی، خودشان در وهلهٔ اول، تدوینگران حرفهای و کارکشته بودهاند. تدوین جزو آخرین مراحل تولید یک محتوای ویدئویی است و به اصطلاح در فاز Post Production قرار میگیرد. یعنی زمانی که همهٔ محتویات بصری یا شات Shot های لازم برای پروژهٔ مورد نظر مهیا میشود. اینجاست که وارد مرحلهٔ پستولید یا همان پست پروداکشن میشویم و بخش اصلی کار یک تدوینگر حرفهای آغاز میشود.
تدوینگر با وسواس بالا و آگاهی از حال و هوای مطلوب پروژه و با هماهنگی کامل با کارگردان (البته اگر خودش کارگردان پروژه نباشد)، این قطعات جدا از هم یا به اصطلاح فوتِیْج Footage تهیه شده را به هم میچسباند و سکانسها را تشکیل میدهد. همچنین صداگذاری را هماهنگ و در صورت نیاز کم و زیاد میکند، رنگ و آب تصاویر را بالانس میکند و پروژه را به مرحلهٔ نهایی و آمادگی برای پخش میرساند.
یک تاریخچهٔ مختصر و مصائب تدوین در روزگار قدیم!
تا همین چند دههٔ پیش، یک تدوینگر (یا حتی کارگردان) به فردی اشاره میکرد که یک آرشیو عظیمالجثه از ویدیوهای مختلف و قفسههایی پر از نگاتیوهای تصویربرداری شده داشت که فضای یک یا دو اتاق را براحتی پر میکرد. تعدادی هم دم و دستگاه و سختافزار تدوین در بساطش بود و یک دستگاه آپارات برای نمایش نگاتیوها. امروز دیگر از این خبرها نیست و تدوینگران تازهکار و آنهایی که امروز به این وادی وارد میشوند، شاید متوجه این تغییرات بنیادین و موهبات دوران مدرن نباشند.
نکته) اولین تدوین تاریخ توسط یک بریتانیاییتبار به اسم رابرت پاول در ۱۸۹۸ انجام شد. به عبارتی از ساخته شدن اولین فیلم تاریخ که از چند شات (Shot) یا نمای مختلف تشکیل میشد و تکشاتی نبود، بیش از صد سال میگذرد.
به لطف پیشرفت تکنولوژی و گذر از دوران آنالوگ به عصر دیجیتال، همه چیز سادهتر و بهینهتر از قبل شده است. چه از نظر دسترسی راحت به آرشیو بینهایت Footage های ویدیویی به لطف اینترنت. چه از نظر امکان تصویربرداری با دوربینهای به مراتب جمع و جورتر و ارزانتر. و چه به خاطر وجود نرمافزارهای قدرتمندی مثل نرمافزار تدوین پریمیر که استاندارد صنعت فیلمسازی و از ابزارهای مشهور کمپانی ادوبی است.
در عصر دیجیتال، دیگر خبری از با دست قیچی کردن و چسباندن نگاتیوهای فیلم نیست. همچنین دوران، دوران Ctrl+Z (یا Cmd+Z در سیستم عامل مک) است و بابت یک اشتباه، کل پروژه به فنا نمیرود! اما ببینیم که یک تدوین حرفهای شامل چه مراحلی میشود و شرح وظایف یک تدوینگر حرفهای چه کارهایی را در بر میگیرد؟ و از همه مهمتر، آیا سرمایهگذاری روی آموزش تدوین، جدا از بحث علاقه، ارزشش را دارد و میتواند تبدیل به یک حرفهٔ درآمدزا بشود؟
تدوین در چه پروژههای کاربرد دارد؟
گفتیم که بخش اصلی کار تدوین، در فاز پستولید یا Post Production اتفاق میافتد. اما واقعیت اینست که کار یک تدوینگر حرفهای، از همان ابتدای ضبط فیلم آغاز میشود. به این ترتیب که هر صحنه یا شاتی که فیلمبرداری میشود در اختیار تدوینگر قرار میگیرد تا بر اساس داستان فیلم و نظر کارگردان، یک تدوین حدودی و خام انجام دهد. البته بدیهی است که کار تدوین، فقط محدود به سینما نیست و به طور کلی در قالبهای زیر دستهبندی میشود.
- فیلمهای تبلیغاتی
- ویدیوهای آموزشی برای پرسنل
- نماهنگ یا ویدیوکلیپ
- فیلمهای کوتاه و بلند سینمایی
- برنامههای تلویزیونی
- فیلمهای مخصوص به محتوای شبکههای اجتماعی (معمولاً کمترین و سطحیترین میزان تدوین)
وظایف یک تدوینگر حرفهای چه هستند؟
اما حالا فرض کنیم که سینما را به عنوان پیچیدهترین شکل تدوین در نظر بگیریم. در این حالت نسخهٔ خام تدوین، در حین فیلمبرداری آماده میشود و کار کارگردان را با شمهای از روایت فیلم و آنچه که در ذهنش دارد سادهتر میکند. وقتی تمام تصاویر لازم گرفته شد، این نسخهٔ خام با همکاری و مشورت کارگردان، به نسخهٔ نهایی تبدیل میشود و پروژه به مرحلهٔ پخش میرسد.
سپس فیلم به صورت خصوصی اکران میشود و با توجه به بازخورد بینندگان و کارگردان فیلم، دوباره زیر دست تدوینگر قرار میگیرد. تا عیب و ایرادات احتمالی برطرف شود و پُلیشهای آخر را بخورد. به طور کلی وظایف یک تدوینگر حرفهای شامل موارد زیر میشوند.
- درک درست داستان، متن، فیلمنامه یا دکوپاژ آماده شده برای پروژه (چه سینمایی چه تبلیغاتی)
- پردازش و تبدیل شاتهای خام به پروژهٔ نهایی یا به اصطلاح رسیدن به نسخهٔ نهایی یا Final Cut
- ایجاد یک نسخهٔ خام از سکانسهای گرفتهشده در حین فیلمبرداری برای کمک به روند فکری کارگردان
- بریدن، مرتبسازی و سرهم کردن یا مونتاژ شاتهای مختلف با توجه به فضاسازی، محتوا و ساختار مطلوب فیلم
- درک صحیح ایدههای کارگردان و تولیدکنندگان پروژه و گرفتن تصمیمات اثرگذار در ریتم و حال و هوای پروژه
- همکاری تنگاتنگ با تیم صدا، تیم اصلاح رنگ و جلوههای ویژه در مرحلهٔ پستولید
- انجام وظایف مرتبط با صدا و رنگآمیزی شاتها و جلوههای ویژه (در پروژههای کوچک با بودجهٔ پایین)
برای یک تدوینگر حرفهای چه مهارتهایی لازم است؟
لازمهٔ فعالیت به عنوان یک تدوینگر حرفهای یا به عبارت دیگر یک فیلم ادیتور Film Editor، برخورداری از یک سری خصوصیات و تواناییهای کلیدی است. البته بدون اینها هم میشود به کار تدوین مشغول شد. اما اینکه چقدر حرفهای بشویم و تا کجای سلسلهمراتب تدوینگران بزرگ و کاردرست بالا برویم، جای بحث دارد. بهرحال مجموعهٔ خصوصیات و مهارتهای زیر برای یک تدوینگر حرفهای و سطحبالا حیاتی است.
- یک جفت چشم تیزبین و نگاه عمیق، برای ورود به عمق جزئیات
- ذهن خلاق و اشتیاق فوقالعاده برای کار با تصاویر و ویرایش ویدیو
- تمرکز بالا و صبر بالاتر (خصوصاً در مواجهه با کارگردانها و کارفرماهای بدقلق!)
- گوش شنوا در برابر نظرات دیگران و توانایی انجام کار گروهی به بهترین شکل ممکن
- نظم و دیسیپلین و انگیزهٔ درونی، در کنار تعهد خدشهناپذیر به پیشرفت کار
- قابلیت ساماندهی و مدیریت زمان در حد ایدهآل (درست مثل یک مدیر پروژه)
- توانایی کار در شرایط تحت فشار و نزدیک به ددلاین پروژه
- مهارتهای ارتباطی قوی (هم شفاهی و هم نوشتاری)
- و در آخر، تسلط کامل به نرمافزارها و شیوههای تدوین
یک تدوینگر در کجاها استخدام میشود؟
مهارت تدوین از آن دست از مهارتهاست که میتواند، علاوه بر امکان استخدام در بدنهٔ یک کمپانی یا تیم، امکان کار آزاد یا فریلنس را فراهم کند. یعنی یک تدوینگر حرفهای که یک رزومهٔ قوی و نمونهکارهای جذاب در آستین دارد، نظر هر کارفرمایی را جلب میکند و در انواع پروژهها مشغول میشود. یا خودش تبدیل به یک اینفلوئنسر، یوتیوبر یا در کل محتواساز معروف میشود و مسیر برند شخصیاش را در پیش میگیرد. اگر تدوینکار ماهری هستید، کارفرماهای زیر به سراغتان خواهند آمد.
- کمپانیهای فیلمسازی
- شرکتهای تولید انیمیشن
- شبکههای تلویزیونی و خبری
- کمپانیهای مستقل فیلمسازی یا پست پروداکشن
- شرکتهای بازیسازی
- کمپانیهای فعال در صنعت تبلیغات و بازاریابی
- مجلات آنلاین علمی، فرهنگی یا سرگرمیِ فعال در شبکههای اجتماعی
درآمد یک تدوینگر حرفهای در دنیا چقدر است؟
سوخت اصلی برای رفتن به سمت کارهای خلاقه، عشق و اشتیاق به خلق و زیبایی و معناست. اما نمیشود در این دوره و زمانه، برای آموزش تدوین هزینه کنیم و از چشمانداز درآمدی ماجرا غافل باشیم. خوشبختانه مهارت تدوین، جزو مهارتهای درآمدزاست و یک تدوینگر حرفهای، میتواند از همین راه، زندگی روبراهی دست و پا کند.
اما این ماجرا به مسائل زیادی ربط دارد که شاید مهمترینش، اقتصاد روبراه و سلامت یک کشور باشد. بنابراین از اغراق و زیادهگویی پرهیز کرده و یک دودوتا چهارتای ساده را یادآوری میکنیم. اگر قرار باشد از مسیر تدوین (مثل سایر کارهای خلاقه) گلیممان را از آب بیرون بکشیم و درآمد خوبی عایدمان شود، هم باید جزو بهترینهای بازار باشیم و همچنین با تیمهای مختلف ارتباطات خوبی برقرار کنیم. در غیر اینصورت، امکانش هست که مجبور شویم به یک درآمد متوسط رضایت بدهیم!
طبق دادههای جمعآوری شده از چند وبسایت معتبر از جمله Glassdoor
- میانگین درآمد سالانهٔ یک تدوینگر حرفهای در کمپانیهای بزرگ بین ۶۰ تا ۹۰ هزار دلار است.
- برفرض مثال، دستمزد ساعتی یک تدوینگر عادی در کمپانی قدری مثل وارنربراس، ساعتی ۳۴ دلار است.
- دستمزد یک تدوینگر تازهکار در شرکتهای کمنام و نشان، ساعتی ۲۵ دلار است.
درآمد تدوین در بازار کار ایران چقدر است؟
بر اساس پلتفرمهای کاریابی ایرانی، میانگین درآمد ماهیانهٔ یک تدوینگر در بازار کار ایران از این قرار است:
- حداقل ماهی ۶ میلیون برای تدوینگر تازهکار (پیشنهادات چهار و نیم و پنج میلیونی هم هست که تا حدودی توهین آمیزند!)
- بین ۸ تا ۱۲ میلیون برای تدوینگر حرفهای و رزومه دار
- بالای ۱۵ میلیون برای تدوینگر حرفهای در پروژههای خاص
بهترین نرمافزار برای تدوین چیست؟
برای یک تدوینگر حرفهای استفاده از ابزار مناسب حیاتی است و روی بازدهی کار و کیفیت خروجی تأثیر بیچون و چرایی دارد. خوشبختانه در دورانی زندگی میکنیم که یک دوجین نرمافزار قدرقدرت وجود دارند و دستمان برای انتخاب باز است. در حال حاضر، نرم افزار پریمیر ابزار محبوب حرفهایها و انتخاب مجموعهٔ ایرانلرن برای آموزش تدوین است. با این حال تعدادی از نرمافزارهای قوی و مناسب برای تدوین عبارتند از:
- Adobe Premiere Pro
- DaVinci Resolve
- Final Cut Pro X (for Mac OS X)
- Apple iMovie (for Mac OS X)
- Corel VideoStudio Ultimate
- Movavi Video Editor
- CyberLink PowerDirector
- Wondershare Filmora
لیست بالا تنها بخشی از نرمافزارهای موجود برای تدوین حرفهای هستند. اما همانطور که اشاره کردیم، تدوینگران حرفهای، برای پروژههای پیچیده معمولاً از پریمیر یا دو گزینهٔ بعدی استفاده میکنند. بدیهی است که هرکدام از این ابزارها، نقاط قوت و ضعف خاص خودشان را دارند که صبحت از آنها موضوع یک مطلب جداگانه است.
آموزش تدوین را از کجا شروع کنیم؟
خوشبختانه برای پیشرفت در مسیر هیجانانگیز تدوین، یک راه مشخص و کلیشهای وجود ندارد. یعنی اینطور نیست که فکر کنیم با شرکت در فلان رشته و بهمان کالج، میتوانیم تبدیل به یک تدوینگر حرفهای بشویم. شاهدش اینست که تدوینگران کاردرست زیادی داریم که صرفاً به صورت تجربی و خارج از محیط آکادمی، و با اتکا به عشق و علاق و تمرین زیاد به این مهارت دست پیدا کردهاند. با این حال رشتههایی که در زیر اشاره میکنیم، میتوانند پیشدرآمدهای مناسبی برای یک تدوینگر حرفهای باشند.
- ارتباطات و رسانه
- هنرهای زیبا و هنرهای بصری
- طراحی گرافیک
- فناوری اطلاعات و مولتیمدیا
- عکاسی، تصویربرداری، فیلمسازی
مستقل از اینکه مسیرتان از رشتههایی که نام بردیم گذشته باشد یا خیر، آموزش تدوین و گذراندن دورههای ساختیافته و پروژه محور، سرعت پیشرفت را به مراتب بالاتر میبرد. در این مجموعه به عنوان بخشی از دورهٔ طراحی و گرافیک ایرانلرن دروسی مثل پریمیر و افترافکت را ارائه میکنیم تا فنداسیون خوبی برای دانشجویان علاقمند پیریزی کرده باشیم.
جمعبندی
کار تدوین، اگر قرار باشد در سطح بالایی انجام شود و درآمد قابل توجهی عاید فرد کند، نیاز به خاک خوردن و تجربهٔ بالا دارد. اما امروزه به لطف شبکههای اجتماعی، پروژههای بسیار سادهتری هم در دسترس هستند و شروع ورود به بازار کار و درآمدزایی، به مراتب سادهتر از گذشته شده است. مثلا شکی نداریم که تدوین یک تبلیغ سادهٔ اینستاگرامی، پیچیدگیهای یک پروژهٔ پیچیدهٔ سینمایی را ندارد. بنابراین در شغلی مثل ادمینی در شبکههای اجتماعی و یا انجام تبلیغات برای کسب و کارهای کوچک، مهارت تدوین به شدت به کارتان میآید و راه رسیدن به درآمد را کوتاه میکند.
