آشنایی با انواع افکت‌های پریمیر

آیا عشق فیلم و سینما هستید، یا به راه‌ اندازی و رونق کسب و کار خودتان فکر می‌کنید؟ شاید هم در حوزهٔ تولید محتوا یا تبلیغات، دنبال یک درآمد مطلوب می‌گردید. یا ایدهٔ تبدیل شدن به یک تدوینگر حرفه‌ای و تولید کلیپ‌ها و ویدیو‌های جذاب، ذهنتان را قلقلک می‌دهد؟ در هر کدام از این سناریوها، دو واقعیت تغییرناپذیر وجود دارد! یک اینکه تولید ویدیوهای جذاب، کار بسیار لذت‌بخش و پرکاردبریست و دوم اینکه، تحقق مورد اول، بدون تسلط بر افکت‌های پریمیر امکان‌پذیر نخواهد بود! 

افکت‌های پریمیر همان جلوه‌های صوتی و تصویری پریمیر هستند که ویژگی‌های مختلف ویدیوها یا کلیپ‌های صوتی و تصویری را دستکاری می‌کنند. این ویژگی‌های قابل تغییر را در ادبیات پریمیر، با اصطلاح Attribute می‌شناسیم. مواردی مثل میزان نور و تنظیمات رنگ و غیره در محتوای تصویری یا ویژگی‌هایی مثل ریورب (Reverb) یا دیلی (Delay) برای بخش صوتی ماجرا. 

بهترین کار ممکن برای درک کامل افکتهای پریمیر، تمرین و آزمون و خطا با آنها و انجام پروژه‌های مختلف است. مباحثی که در دوره تولید محتوا و  طراحی ایران‌لرن آموزش داده می‌شوند، همگی پروژه‌محور هستند و بد نیست که بعد از مطالعهٔ این مقاله، نگاهی هم به سرفصل‌های آموزشی دوره پریمیر داشته باشید. 

انواع افکتهای پریمیر

نرم‌افزار حرفه‌ای ادوبی پریمیر پرو (Adobe Premiere Pro) از افکت‌های صوتی و تصویری متعددی برخوردار است. افکت‌هایی که اغلبشان از عهدهٔ تدوین‌‌های حرفه‌ای برمی‌آیند و بنابر وبسایت رسمی ادوبی، به چهار گروه زیر تقسیم می‌شوند:

• ثابت Fixed Effects
• استاندارد Standard Effects
• کلیپ محور یا ترک محور Clip-Based Effects یا Track-Based
• پلاگین‌‌های مخصوص افکت Effect Plug-ins

افکت‌های ثابت (Fixed Effects)

وقتی یک کلیپ‌ ویدیویی یا صوتی را به پریمیر اضافه می‌کنیم یا به عبارتی در بخش تایم‌لاین (Timeline) برنامه قرار می‌دهیم، یک سری افکت پیش‌فرض روی این کلیپ‌ها فعال هستند. به این قبیل افکت‌های پریمیر، افکت‌های ثابت گفته می‌شود. افکت‌های ثابت پریمیر، مثل سایر افکت‌ها، در پنل Effects Control براحتی قابل مدیریت و دستکاری‌اند. اما برخلاف افکت‌های استاندارد که در بخش بعدی شرح می‌دهیم، ترتیب قرار گرفتن و اثرگذاری افکت‌های ثابت، قابل تغییر نیست. 

• Opacity: درجهٔ مرئی بودن آن کلیپ یا لایه را تعیین می‌کند. 
• Motion: تمام تغییرات فیزیکی و حرکتی کلیپ را از جمله تغییر در سایز، مکان و یا چرخش کلیپ دستکاری می‌کند. 
• Time Remapping: امکان کند، تند یا معکوس کردن پخش یا پلی‌بک (Playback) هر قطعه‌ای از کلیپ را فراهم می‌کند. 
• Volume: امکان دستکاری میزان صدای کلیپ‌ یا بخش دلخواهی از آنرا مهیا می‌کند. 

نکته) مقادیر این افکت‌ها را می‌توان با افزودن کی‌فریم (KeyFrame)، دستکاری کرد. اصطلاح KeyFrame در نرم‌افزارهایی مثل افترافکت یا ادوبی پریمیر پرو، اشاره به نقطه‌ای در زمان دارد که توسط کاربر تعیین می‌شود و در آن نقطهٔ زمانی روی Timeline، ایجاد یک تغییر در مقادیر افکت های پریمیر یا افترافکت امکانپذیر است. کی‌فریم‌ یک مفهوم و ابزار پایه است و در تمام نرم‌افزارهای تدوین، فیلم‌سازی و انیمیشن‌ استفاده می‌شود. مثل لایه‌ها (Layers) که در فتوشاپ و تقریباً تمام نرم‌افزارهای گرافیکی وجود دارند.

افکت‌های استاندارد (Standard Effects)

هر یک از افکت‌های پریمیر، اعم از صوتی و تصویری که در منوی Effects می‌بینیم و توسط کاربر به پروژه اضافه می‌شود، یک افکت‌ استاندارد است. اضافه کردن این دسته از افکت‌ها اختیاری است و می‌توان آنها را به هر ترتیب یا ترکیب دلخواه به کلیپ‌ها اضافه کرد. کافیست در پنل Effects به دنبال افکت‌های دلخواه بگردیم و بعد از فعال کردن، آنرا در پنل Effects Control تنظیم کنیم. البته برخی از افکت‌ها، یک سری دستگیره‌ها یا به قولی handleهایی دارند. یعنی به طور مستقیم در پنجرهٔ Program (همان پنلی که مخصوص نمایش ویدیو است) قابل تنظیم هستند. 

وقتی از ترتیب افکت‌های پریمیر صحبت می‌کنیم، اشاره به این رفتار پریمیر داریم که افکت‌ها را از بالا به پایین اعمال می‌کند. پس هر افکتی که بالاتر باشد، اولویت دارد و زودتر روی کلیپ اعمال می‌شود. در افکت‌های استاندارد، دستمان برای تغییر این ترتیب باز است. 

افکت‌های Clip-Based یا Track-Based

تمام افکت‌های ویدیوییِ پریمیر (هم ثابت و هم استاندارد) جزو افکت‌های ClipBased هستند. یعنی به دلخواه روی کلیپ‌های مختلف اعمال می‌شوند و امکانش هست که در آنِ واحد، چند نوع از آنها روی کلیپ‌های داخل یک Track (که می‌تواند حاوی چندین کلیپ باشد) وجود داشته باشد.

از آن طرف افکت‌های صوتی پریمیر، آزادی عمل بیشتری دارند. یعنی هم می‌توانند روی کلیپ‌های جداگانه و هم روی کل Track اعمال شوند. برای اعمال یا تنظیم افکت‌های Track-based می‌توان از قسمت Audio Mixer استفاده کرد. حالا اگر به هر یک از افکت‌های مورد نظر، Keyframe هم اضافه می‌کنیم، می‌توانیم آنرا هم از طریق Audio Mixer و هم از داخل خود پنل تایم‌لاین کنترل نماییم. ممکن است تمام این مطالب تا حدی گنگ به نظر برسد، اما به شما قول می‌دهیم با چند بار تمرین عملی و آشنایی با هرکدام از این پنل‌ها، به سادگی ماجرا پی خواهید برد. 

افکت پلاگین‌ها (Effect Plug-ins):

افکت‌ پلاگین‌ها گونه‌ای از افکت‌های پریمیر هستند که توسط خود کمپانی ادوبی یا شرکت‌های شخص ثالث تولید می‌شوند و به طور مستقل قابل خریداری هستند. این افکت‌ها به صورت جداگانه نصب می‌شوند و دامنهٔ قابلیت‌های پریمیر را ارتقا می‌دهند. خوبی ماجرا اینجاست که بسیاری از پلاگین‌های افترافکت، یا پلاگین‌های صوتی که با عنوان VST شناخته می‌شوند و مخفف عبارت Virtual Studio Technology هستند هم با پریمیر هم سازگاری دارد و در این برنامه قابل استفاده است. 

دسته‌بندی افکتهای پریمیر با یک مدل متفاوت

افکتهای پریمیر را می‌توان به شیوه‌ٔ دیگری هم دسته بندی کرد که بیشتر بر اساس تکنولوژی مورد استفاده‌ٔ این افکت‌ها استوار است. مثلا برخی از افکت های پریمیر از پردازندهٔ کارت گرافیک یا GPU استفاده می‌کنند، یا برخی دیگر بازهٔ بزرگتری از رنگ‌ها را در بر می‌گیرند. این دسته‌بندی‌ها به سه گروه زیر قابل تفکیک هستند:

• Accelerated Effects
• 32-Bit color
• YUV

۱) Accelerated Effects

این گروه از افکت‌ها با GPU یا پردازندهٔ کارت گرافیک سر و کار دارند و هنگام پلی‌بک، بالاترین کیفیت را نشان می‌دهند. یا به عبارت دیگر، برای نمایش نتیجهٔ نهایی، نیازی به رندر(Render) گرفتن ندارند. بنابراین داشتن یک کارت گرافیک مناسب و سازگار با پریمیر، سرعت کار را بالا می‌برد و پیش‌نمایش و پلی‌بک ویدیو‌ها را به مراتب روان‌تر اجرا می‌کند.

۲) 32Bit color

برخی از افکت های پریمیر در گروه افکت‌های ۳۲ بیت قرار می‌گیرند. این بدان معناست که در صورت کار با این افکتها، ویدیو‌هایی با فرمت v210 و فایل‌های فتوشاپ با کیفیت ۱۶ بیت  یا ۳۲ بیت قابل استفاده هستند و تمام پروژه به صورت ۳۲ بیت رندر می‌شود . در این حالت کیفیت رنگ‌ها به طرز چشمگیری افزایش پیدا می‌کند و دیگر خبری از تکه تکه شدن رنگ‌ها (Color Banding) و خراب شدن Gradient ها نخواهد بود. 

یادمان باشد اگر از ویدیو‌های ۸ بیتی استفاده کنیم، پروژه به صورت ۸ بیت رندر می‌شود و تاثیر افکت‌‌های ۳۲ بیت از بین می‌رود. در ضمن اگر ویدیو را در یوتیوب یا سایر شبکه‌های اجتماعی بارگذاری می‌کنیم، باید حواسمان به الگوریتم‌های Compression که رنگ‌ها را با کیفیت پایین‌تری نمایش می‌دهند باشد. پس رندر گیری ۳۲ بیت برای این پلتفرم‌ها، عملاً اضافه کاری است!

نکته) برای فعال کردن Bit Depth بالا وارد مسیر Sequence>Sequence Setting می‌شویم و گزینهٔ Maximum Bit Depth را تیک دار می‌کنیم. سپس از مسیر Edit>Preferences وارد بخش Memory شده و Optimize Rendering را روی Memory قرار می‌دهیم.

۳) YUV

 این گروه از افکتهای پریمیر پردازش تصویر را بر اساس مدل YUV انجام می‌دهند. یعنی اطلاعات پیکسلی فریم‌ها به فرمت RGB تبدیل نمی‌شود و تنظیم نور و کنتراست تصاویر، با کیفیت بهتری انجام می‌گیرد. به لطف استفاده از فرمت YUV دیگر از تغییرات ناخواسته در رنگ‌ها یا به اصطلاح Color Shift خبری نیست.

افکتهای پریمیر برای Color Grading

افکتهای Color Grading یا اصلاح رنگ، جزو افکت‌های Clip-Based و GPU Accelerated هستند و از مهم‌ترین افکت‌های پریمیر محسوب می‌شوند. چون کلیپ‌ها در شرایط نوری و ست‌های متفاوتی فیلم‌برداری می‌شوند و برای یکدست شدن کل پروژه، استفاده از این نوع افکت‌ها، برای کیفیت نهایی  پروژه‌ حیاتی است.

Lumetri Color یکی از افکت‌های پیش‌فرض یا استاندارد پریمیر است که ابزار‌های لازم برای اصلاح رنگ را در بر گرفته است. کار با این افکت کمی دشوار است و برای افراد مبتدی رابط کاربری چندان سرراستی ندارد. در عوض افکت Colorista از پکیج افکت‌های Red Giant، انتخاب مناسب‌تری است و کیفیت بهتری دارد. از آن بهتر، افکت Cinema Grade است که به دلیل رابط کاربرپسند و یک سری قابلیت‌های حرفه‌ای‌ مثل پشتیبانی از Colorchecker محبوبیت زیادی دارد. 

افکت‌هایی که معرفی شد به صورت پلاگین نصب می‌شوند و دسترسی به آنها از بخش Effects امکانپذیر است. در ادامه نحوهٔ اضافه کردن این افکت‌های را شرح می‌دهیم.

نحوهٔ اضافه کردن افکتهای پریمیر

حذف و اضافهٔ افکت‌ها در پریمیر کار بسیار راحتی است. کافیست پنل Effects را از مسیر Window>Effects فعال کنیم و افکت‌های صوتی و تصویری دلخواه را با ماوس انتخاب و روی کلیپ‌ مورد نظر بیندازیم یا به قولی drag & drop کنیم. افکت‌های Clip Based، تنها روی کلیپی که انتخاب کرده‌ایم تاثیر دارد و برای بقیهٔ کلیپ‌ها، لازم است که افکت‌ها را به صورت جداگانه اضافه کنیم. 

ترنزیشن‌ها یا Transitions را هم با ماوس به ابتدا و انتهای کلیپ‌ها می‌کشیم. تنظیمات تمامی افکت‌ها، از طریق پنل Effects Control در دسترس هستند. این پنل را از مسیر Window> Effects Control به محیط کار یا ورک‌اسپیس خود (WorkSpace) پریمیر اضافه می‌کنیم. اگر چند کلیپ‌ با افکت‌های یکسان داریم، یک Adjustment Layer به بالای کلیپ‌ها در Timeline اضافه می‌کنیم که نحوهٔ این کار را در ادامه توضیح می‌دهیم. 

افکت‌های صوتی Clip Based هم به همین روال به کلیپ‌ها اضافه می‌شوند و در مقابل، افکت‌های صوتی Track Based، از طریق Audio Track Mixer به کل ترک اضافه خواهند شد. این پنل را از مسیر Window>Audio Track Mixer باز کرده و با کلیک روی قسمت مشخص شده در تصویر، افکت‌های صوتی را در قسمت Fx اضافه می‌کنیم.

برای حذف افکت‌ها، ابتدا افکت یا گروهی از افکت‌ها را انتخاب و بعد دکمهٔ Del را فشار می‌دهیم. یا راست کلیک می‌کنیم و گزینهٔ Clear را انتخاب می‌نماییم. افکت‌های ثابت یا Fixed بخش جدایی‌ناپذیر کلیپ‌ها هستند و پاک نمی‌شوند و  فقط افکت‌هایی که بعدا اضافه می‌کنیم قابل حذفند.

لایهٔ Adjustment Layer چیست؟

Adjustment Layer مثل یک کلیپ خالی از محتواست که می‌تواند چند افکت پریمیر را در خودش نگه دارد. این کلیپ زمانی به کارمان می‌آید که تعدادی کلیپ داریم که از افکت‌های یکسانی استفاده می‌کنند. در این حالت برای سرعت بخشیدن و راحتی بیشتر کار، تمامی افکت‌های مورد نیاز را در یک کلیپ که همین Adjustment Layer باشد قرار می‌دهیم.

برای اضافه کردن لایه، مسیر Files>New را رفته و Adjustment Layer را انتخاب می‌کنیم. در تعداد این لایه‌‌ محدودیتی وجود ندارد و می‌توانیم هر کدام را با نام متفاوتی اضافه کنیم. فقط پیش از افزودن این لایه، حواسمان باشد که پنل Projects انتخاب شده باشد. از طریق همین پنل، لایهٔ مورد نظر را گرفته و به داخل Timeline می‌اندازیم.

جمع‌بندی

مهمترین افکت‌های پریمیر و نحوهٔ استفاده از آنها در دوره پریمیر ایران‌لرن با مثال‌های عملی و به صورت پروژه‌محور آموزش داده‌ شده‌اند. این افکت‌ها اساس کار تدوین را تشکیل می‌دهند و از کارهایی مثل دستکاری رنگ و نور تا کم و زیاد کردن صدا یا ایجاد جلوه‌های خاص صوتی و تصویری را در بر می‌گیرند. در این مقاله انواع افکت‌های پریمیر را از نظر شیوهٔ گروه‌بندی و خصوصیات مختلف توضیح دادیم و باز هم توصیه می‌کنیم که اگر قصد فعالیت جدی به عنوان تدوینگر دارید، بهتر است که یک کامپیوتر با کانفیگ مناسب داشته باشید.