فهرست مطالب
روتوش عکس در فتوشاپ، جدا از اینکه برای ادیت عکسهای شخصیتان کاربرد دارد، میتواند یک منبع درآمد خوب هم باشد. جالب اینجاست که روتوش، کار چندان پیچیده و دشواری نیست، اما از نظر درآمدزایی و بازار کار، مهارتی کاملاً جدی و پرمتقاضی است.
یادگیری روتوش چهره در فتوشاپ، هم برای کاربران عادی و هم عکاسان حرفهای -مخصوصا آنهایی که کار پرتره (Portrait) انجام میدهند- از واجبات است. در فرایند روتوش در کنار کارهایی مثل اصلاح رنگ و تنظیم نور، ظاهر و کیفیت عکسها را دگرگون میکنیم و کیفیتشان را به مراتب بالاتر میبریم.
در این مقاله، به آموزش کامل روتوش صورت در فتوشاپ میپردازیم و نحوهٔ حذف لکهها و چین و چروک، صاف کردن پوست و در کل زیباسازی عکس با فتوشاپ را یادتان میدهیم.
برای یادگیری مجموعهای از ترفندها و تکنیکهای ساده و کارامد آمادهاید؟ ابتدا بیایید به یک سوال مهم پاسخ دهیم.
منظور از روتوش عکس چیست؟
اصطلاح «رتوش» یا به انگلیسی Retouch (به انگلیسی ریتاچ و به فرانسوی رُتوش) به هر فرآیندی گفته میشود که برای بهبود ظاهر تصویر انجام میدهیم. ما طی این فرآیند به حذف عیوب عکس که معمولاً شامل اصلاح رنگ و تن، رفع لک و حلقههای زیر چشم، تغییر روشنایی، صاف کردن پوست، سفید کردن دندان، تغییرکنتر است و غیره میپردازیم.
فرق ادیت عکس با روتوش عکس در فتوشاپ چیست؟
با وجود تشابهات قابل توجه، ویرایش و روتوش، در عمل دو داستان مجزا هستند. مثلاً همانطور که در مطلب راه های افزایش کیفیت عکس در فتوشاپ اشاره شد، کارهایی مثل تنظیم رنگ و نور در عکسها، در قلمروی ویرایش عکس قرار میگیرند.
از آن طرف کارهایی مثل رفع لکهها و چین و چروکها و بهبود رنگ و آب پوست و اصلاح فرم صورت و بدن، زیر چتر روتوش عکس قرار میگیرند. مهارتی که هم به درد تولید محتوا و هم به درد فعالیت به عنوان یک روتوشکار حرفهای در زمینهٔ عکاسی تبلیغاتی، عکاسی پرتره و مدل، کار در مطبوعات، صنعت مد و فشن و غیره میخورد.
[sucess text=” اگر به آگهیهای استخدامی در زمینهٔ طراحی و فتوشاپ دقت کرده باشید، عباراتی مثل فتوشاپکار یا روتوشکار حرفهای به چشمتان خورده است. بیشتر این آگهیها، به دنبال شخصی هستند که بتواند با سرعت و مهارت بالا، صورت سوژهها را زیبا و بدون نقص کند. پس در وادی روتوش، سر و کارمان بیشتر با سوژههای انسانی است، تا عکس از مناظر و سوژههای محیطی. “]
مراحل روتوش عکس چهره در فوتوشاپ
مادامی که از روتوش عکسهای پرتره صحبت میکنیم، باید مراحل زیر را به ترتیب انجام بدهیم:
- حذف لکهها و جوشها
- محو کردن چین و چروک
- صاف کردن پوست با حفظ بافت طبیعی
- اصلاح فرم و بهبود تناسبات صورت و بدن
پس اولین قدم برای روتوش عکس در فتوشاپ حذف لکهها و جوشها و سایر ایرادات از سطح پوست است. اگر لکههای پوستی در همین ابتدای کار حذف نشوند، در مراحل بعدی دردسرساز میشوند. در انتها، سطح پوست را با تکنیکهایی که در ادامه توضیح میدهیم، صیقل خواهیم داد.
حذف لکهها و جوشهای پوستی در فتوشاپ
برای اینکه کار حذف لکهها آسانتر و سریعتر انجام شود میتوان از یک Adjustment Layer با نام Black & White بهره برد. این لایه را از طریق بخش Layers اضافه میکنیم.
اگر نیاز بود کنتراست تصویر را با استفاده از اسلایدرهای این لایه بیشتر میکنیم تا جزییات تصویر تفکیک بیشتری داشته باشد. مثلا برای پوست صورت میتوانیم اسلایدرهای رنگ قرمز و زرد را به سمت چپ ببریم تا کنتراست پیشنمایش سیاه و سفید در پوست بیشتر شود. وقتی حذف لکههای پوستی تمام شد، میتوانیم این لایه را حذف کنیم.
ابزار Healing Brush برای روتوش صورت در فتوشاپ
ابزار هیلینگ براش (Healing Brush) یکی از آسانترین ابزارهای روتوش عکس با فتوشاپ و قاتل لکههای پوستی است. البته ابزار دیگری به اسم Spot Healing هم در اختیار داریم که به خوبی هیلینگ براش کار نمیکند و بافت طبیعی پوست را بهم میریزد. کار با healing brush بر اساس نمونهبرداری یا به اصطلاح Sampling است. یعنی بخش صافتر و تمیزتری از پوست را به عنوان مرجع تعیین و لکهٔ مورد نظر را با آن جابجا میکنیم.
فتوشاپ قسمت لکهدار پوست را با بخش نمونه برداری شدهٔ پوست مقایسه میکند تا ادیتی که ما در آن قسمت انجام دادیم مشخص نباشد و نتیجهٔ کار طبیعی به نظر برسد. ابتدا یک لایهٔ خالی را از طریق بخش Layers ایجاد میکنیم تا نمونه برداریها به این لایه منتقل شوند. برای نمونه برداری ابتدا ابزار Healing Brush را با کلید J یا از طریق نوار ابزارها (toolbar) انتخاب کنیم.
تنظیمات ابزار را با توجه به تصویر زیر انجام میدهیم.
حالا باید لکهها و جوشها را با نمونهبرداری حذف کنیم. برای این کار ابتدا لایهٔ جدید را انتخاب میکنیم و با نگه داشتن کلید Alt روی قسمت سالمی از پوست کلیک و با اینکار نمونهبرداری را انجام میدهیم. سپس با چپکلیک، نمونهٔ سالم را با قسمت لکهدار پوست جابجا میکنیم.
باید همیشه نمونهبرداری را از قسمتی بکنیم که تا جای ممکن، نوردهی و رنگ مشابهی با بخش مورد اصطلاح داشته باشد. با کمی دقت و حوصله، میتوانیم از نهایت پتانسیل هیلینگ براش استفاده کنیم و از نتیجهٔ کار غافلگیر شویم. اما روتوش عکس در فتوشاپ، تنها شامل حذف لکهها نمیشود و بخش کمی سختتر ماجرا، محو کردن چین و چروکهاست.
محو کردن چین و چروک پوست
انجام این کار تقریبا مشابه حذف لکههای پوستی است. با این تفاوت که بجای ابزار Healing Brush از ابزار Spot Healing Brush استفاده میکنیم؛ چون این ابزار قابلیت Content Aware دارد و کار را آسان میکند. از آنجایی که این ابزار تنها بر روی لایههای معمولی یا Rasterize layers عمل میکند ادیتهای ما به صورت Destructive یا تخریبی انجام میشود. پس توصیه میشود تا یک Duplicate با Ctrl+J از عکس داشته باشیم و ادیت را روی لایهٔ جدید انجام بدهیم و عکس اصلی را به عنوان مرجع مقایسه نگه داریم.
کار با Spot Healing Brush بسیار ساده است. تنها کافیست بعد از انتخاب، در بخش تنظیماتش در بالای صفحه گزینهٔ Content Aware را انتخاب و Mode را روی Normal بگذاریم و چروکهای پوست را با نگه داشتن چپکلیک کمتر کنیم.
صاف کردن پوست در فتوشاپ
بعد از حذف لکههای پوست و چین و چروکها نوبت به صاف کردن پوست میرسد. در ابتدا بهتر است که با گزینهٔ Merge Visible تمام لایهها و ادیتهایی که تابحال انجام دادهایم ادغام کنیم. فقط حواسمان باشد که این کار شکل خاصی از ادغام است که تمام لایههای فعلی را حفظ میکند و کاری هم به نسخهٔ اصلی عکس ندارد. پس از میانبر Ctrl+Shift+Alt+E استفاده میکنیم تا لایهٔ ترکیبی جدید، از مجموع تمام چیزهایی که قابل رویت هستند ایجاد شود.
حالا با میانبر Ctrl+I این لایهٔ جدید را Invert یا به قولی نگاتیو میکنیم و حالت Blending Mode لایه را از Normal به Vivid Colors تغییر میدهیم. اینجا با تصویر عجیب غریبی مواجه میشویم و ممکن است نسبت به درستی مراحل کار شک کنیم. اما جای نگرانی نیست. چون در ادامه و با اجرای قدمهای بعدی، همه چیز به حالت دلخواه در میآید.
قبل از رفتن سراغ دو فیلتر بدردبخور هایپَس (High Pass) و بْلِر (Blur)، یک نکته را در مورد Merge Visible دقت کنیم. اینکه در لحظهٔ استفاده از میانبر Ctrl+Shift+Alt+E ممکن است یکی از لایههای پایینتر را (در بین تمام لایههای فعلی) انتخاب کرده باشیم. در این حالت با اجرای Merge Visible مشاهده میکنید که فتوشاپ، لایهٔ جدید را بالای همان لایهٔ انتخابی ایجاد میکند. اما این به معنای نادیده گرفتن لایههای بالاتر نیست و این دستور، تمام آنچه با چشم قابل رویت هستند، ترکیب میکند و روی یک لایهٔ تازه قرار میدهد.
استفاده از High Pass و Blur
در این مرحله باید فیلترها را اضافه کنیم و بهتر است از شیوهٔ Non-Destructive یا غیرتخریبی پیش برویم. پس ابتدا لایه را به Smart Objects تبدیل میکنیم تا هر فیلتری که از این به بعد اضافه کردیم به حالت Smart Filters باشد. با این ترفند امکان تغییر و دستکاری فیلترها را در هر زمان داریم و اگر به تغییری نیاز بود، به دردسرِ دوبارهکاری نمیافتیم.
خوشبختانه فتوشاپ حالت بازیهای کامپیوتری غیرخطی را دارد و برای انجام یک ماموریت خاص، راههای مختلفی هست. پس صرفاً محض اطلاع اگر از شیوهٔ اسمارتآبجکت پیش نرفتیم، باید یک کپی یا Duplicate از عکس اصلی (منظور همین لایهٔ ترکیب شدهٔ جدید است) با Ctrl+J بگیریم و ادیتها را روی لایهٔ کپی شده انجام دهیم. در کل سعی کنیم موقع روتوش عکس در فتوشاپ و کار با لایههای متعدد، تا جای ممکن از داپلیکِیت استفاده کنیم. چون همین محکمکاری ساده، خیلی اوقات جانمان را نجات میدهد.
افزودن فیلتر High Pass
حالا فیلتر High pass را از منوی Filters و با توجه به تصویر اضافه میکنیم.
در پنجرهٔ تنظیمات فیلتر، عدد Radius را روی ۲۴ میگذاریم و Ok را میزنیم.
افزودن فیلتر Gaussian Blur
فیلتری که در این مرحله استفاده میکنیم Gaussian Blur نام دارد که جزو فیلترهای پرکاربرد فتوشاپ است. پس ابتدا از منوی Filters وارد بخش Blur میشویم و Gaussian blur را انتخاب میکنیم. در تنظیمات فیلتر مقدار Radius را عددی بین ۳ تا ۵ تنظیم میکنیم. مقدار مناسب رادیوس، بر اساس هدف کاربر و ماهیت عکس تعیین میشود. مثلاً در اینجا هدفمان حفظ حالت طبیعی بافت پوست و منافذ آن است. پس باید مراقب باشیم که مقدار Blur را بیش از حد بالا نبریم تا در فرایند صاف کردن یا Smoothing، جلوهٔ طبیعی پوست از بین نرود و چهرهٔ سوژه غیرعادی نشود.
بعد از اضافه کردن High Pass و Gaussian Blur، باید یک مَسک Mask یا به قول خودمان ماسک به لایهٔ اضافه میکنیم. رنگ ماسک هم باید مشکی باشد. با این کار قصد داریم فرایند Smoothing را در نقاط خاصی از صورت انجام بدهیم و تمام بخشهای عکس را صافکاری نکنیم! در ضمن با استفاده از ماسک، دستمان برای تعیین کیفیت و مقدار اثرگذاری افکتها باز است. پس دکمهٔ Alt را نگه داشته و از طریق بخش Layers روی آیکن ماسک کلیک میکنیم.
نکته: به طبیعی بودن جزئیات دقت کنیم!
بعد از اضافه کردن Mask باید از ابزار Brush (میانبر B) با رنگ سفید استفاده کنیم. در این مرحله و در حالیکه خود ماسک را انتخاب کردهایم، قرار است اثر فیلترها را در جاهایی از پوست صورت که نیاز است نمایان کنیم. یعنی با کشیدن براش سفید، روی ماسک سیاه، فیلترهای پنهان شده در زیر ماسک را به میزان دلخواه آشکار کنیم. مثل جاهایی از صورت که رنگ روشنتری دارند یا مثلاً روی بینی و اطراف لبها که بافت پوست به شکل واضحتری نشان داده میشود.
دقت کنیم که در این نقاط، براش سفید را به صورت کمرنگتر – یعنی با opacity پایینتر – روی ماسک بکشیم تا فیلترها زیادی نمایان نشوند و جزئیات پوست از بین نروند. بخشهایی مثل موها و قسمتهای خارج از محدودهٔ پوست صورت هم که نیازی به فیلترها و صافکاری ندارند و لااقل در این مثال، روتوشلازم نیستند. توضیح کامل دربارهٔ سایر امکانات و متغیرهای ابزار Brush در این مقاله نمیگنجد و در مطلبی جداگانه به آن خواهیم پرداخت. همچنین در دوره آنلاین آموزش فتوشاپ به زیر و بم این نکات اشاره خواهد شد.
پس از پایان مراحل Smoothing چیزی مانند تصویر زیر به دست خواهد آمد که تقریبا نزدیک به نتیجهٔ نهایی و دلخواه است.
اصلاح شکل و فرم سوژه برای فتوشاپ صورت حرفه ای
گاهی اوقات عکسهای ما فرم و زاویهٔ جالبی ندارند و مشکلشان با رفع لک و چین و چروک و صاف کردن پوست حل نمیشود. این حالت ممکن است به دلیل استفاده از یک دوربین یا لنز خاص ایجاد شود یا دلایل دیگری داشته باشه که در حیطهٔ تخصصی عکاسی است. اما در کل وقتی تصاویرما دچار اعوجاج یا Distortion باشند یا فرم رضایتبخشی برای صاحب عکس یا سفارشدهندهٔ کار نداشته باشند، لازم است که دست به دامن ابزار لیکوییفای Liquify شویم.
فقط حواسمان باشد کهع استفاده از Liquify در فتوشاپ، حکم شمشیر دو لبه را دارد. هم فوقالعاده کارامد است و هم میتواند نتیجهٔ کار را بدتر کند. برای حل این مشکل همیشه راهکار تبدیل لایه به Smart Object وجود دارد. تا بعدها هم امکان باز گرداندن تغییرات باشد و ادیت ما به اصطلاح Non-Destructive یا غیر تخریبی بشود. کپی کردن از لایهٔ اصلی و کار بر روی نسخهٔ کپی هم که یک راه مرسوم دیگر است که بعضی از روتوشکاران از روی عادت آنرا به اسمارت آبجکت ترجیح میدهند.
کاربرد لیکوییفای در روتوش صورت با فتوشاپ
برای استفاده از Liquify ابتدا لایهٔ مورد نظر را به Smart Object تبدیل میکنیم و سپس از منوی Filters یا با میانبر Ctrl+Shift+X پنل Liquify را باز میکنیم. در سمت چب یک سری قلم مخصوص برای جابجایی پیکسلها میبینیم و در سمت راست، کلی پارامتر و متغیر برای دستکاری صورت. در واقع اگر فتوشاپ صورت سوژه را تشخیص بدهد، میتوانیم از بین ابزارهای سمت چپ یا میانبر A (در پنل لیکوییفای) ابزار Face Tool را انتخاب کنیم.
با انتخاب ابزار صورت، دستگیرهها یا Handleهایی روی صورت سوژه نمایان میشوند که با کلیک کردن و کشیدن، ریزترین جزئيات چهره را عوض میکنند. از کوچک و بزرگ کردن و تغییر زاویهٔ چشم و بینی تا ایجاد لبخند و تغییر اسکلت فک و صورت! این ابزارها و نکاتی که در ادامه اشاره میشود، بیش از آنچه که فکر کنیم در عکاسی تبلیغاتی و صنعت مد و فشن به کار میآیند.
بخش تنظیمات در پنل لیکوییفای
در قسمت تنظیمات برای هر قلم گزینههایی فعال میشوند. مثلا سایز، اندازهی، میزان تاثیر قلم یا Pressure و… برای هر Brush با توجه به کاربرد آن فعال شده و قابل تنظیم است.
سه قلم ابتدایی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم از پرکاربردترینها هستند:
- Forward Wrap: این قلم باعث جابجایی پیکسلها به سمتی که نیاز داریم میشود.
- Reconstruct Tool: با استفاده از این قلم میتوانیم هر تغییری که از طرف قلمهای Liquify بوده را به حالت اورجینال خود بازگردانی کنیم.
- Smooth Tool: زمانی که تغییری در عکس دادیم و کار ما خیلی صاف نبود، این قلم به کارمان میآید.
هنگام استفاده از قلمهای Liquify بهتر است تا سایز قلم را متناسب با قسمت مورد نظر تنظیم کنیم. مثلا اگر قصد تغییر در پلک پایینی را داشتیم، سایز قلم را به اندازهٔ پلک بزرگ میکنیم. این کار باعث میشود تا سرعت کار بالاتر رود و روی کیفیت کار کنترل بیشتری داشته باشیم.
از بقیهٔ قلمها نیز میتوانیم برای اصلاح عکس استفاده کنیمآ؛ اما چند قلمی که معرفی کردم تقریبا تمامی کاربردها را در اصلاح فرم و شکل صورت در عکس پوشش میدهد.
اگر تغییراتی که در عکس دادیم و از نتیجهٔ کار راضی نبودیم، کافی است تا روی دکمهٔ Restore All در قسمت پایین اسلایدرها و تنظیمات کلیک کنیم تا همهٔ تغییرات به حالت اول بازگردد. وقتی روی Preview برای مقایسه کلیک کردیم، ممکن است کلید Space برای انتخاب ابزار Move کار نکند. در این حالت کافی است روی عکس با ماوس کلیک راست کنیم تا Preview از حالت انتخاب شده خارج شود.
کلام آخر
روتوش عکس در فتوشاپ هم مثل سایر مهارتهای کاربردی و پرمتقاضی، از یک قانون ساده پیروی میکند. سرعت و مهارت بیشتر، مساویست با درآمد بالاتر. این مهارت در بیشمار حوزهٔ مختلف مثل عکاسی پرتره، عکاسی محصول، طلا و جواهر، تولید محتوا و ادمینی شبکههای اجتماعی و بسیاری حوزههای دیگر به کار میآید. بنابراین قضیه جدیتر از این حرفهاست و به اصلاح قرمزی چشم در عکسهای خانوادگی یا تولید آلبومهای دیجیتال برای عروسی و نامزدی محدود نمیشود. حتی یک عکاسی نیمهحرفهای هم میتواند، با دو مهارت روتوش و ویرایش عکس در فتوشاپ، به درآمد قابل توجهی برسد و از یک شغل انعطافپذیر و جذاب لذت ببرد.