آموزش نصب وردپرس برای طراحی سایت

وردپرس مشهورترین و از جهاتی بهترین CMS موجود در قلمروی ابزارهای طراحی سایت است. نرم‌افزار یا سیستم مدیریت محتوای رایگان و سرراستی که برای افراد مبتدی و حرفه‌ای، انتخاب اول بوده و کوتاهترین مسیر ایجاد یک سایت محسوب می‌شود. اما سوالی که در همان ابتدای کار، ذهن برای علاقمندان پیشامد می‌کند این است که برای راه‌اندازی و نصب وردپرس چه باید کرد؟

خوشبختانه این کار به دانش فنی زیادی احتیاج ندارد و هر کسی که تا حدودی از کار کردن با کامپیوتر سر در بیاورد،‌ امکان نصب وردپرس را خواهد داشت. قسمت خوب ماجرا اینجاست که این CMS قدرتمند و همه‌فن‌حریف شما را از کد‌نویسی خلاص می‌کند و امکان طراحی و راه‌اندازی سایت را به ساده‌ترین شکل و کمترین هزینه فراهم می‌آورد. حالا بریم سر اصل مطلب و ببینیم که وردپرس را از کجا دریافت و چطور آنرا نصب کنیم.

راه‌اندازی و نصب وردپرس

نصب وردپرس از دو راه مختلف قابل انجام است که در این مطلب هر دو را توضیح خواهیم داد. یکی نصب به صورت لوکال هاست (Local Host) و در کامپیوتر شخصی خودتان و دیگری نصب روی یک هاست یا سرور آنلاین که با وردپرس سازگاری دارد و عملاً یک هارد یا مکان ذخیره‌سازی آنلاین است که سایت شما در آن ذخیره خواهد شد.

روش اول یعنی نصب وردپرس به صورت آفلاین و در کامپیوتر شخصی، برای طراحی سایت و تمرین کردن عالی است و  نیازی به پرداخت هیچ هزینه‌ای نیست. اما در روش دوم، لازم است که فضای Host از یکی از شرکت‌های ارائه‌دهندهٔ خدمات وب‌هاستینگ خریداری شود. در مطلب هزینه طراحی سایت به بخشی از هزینه‌های اولیه اشاره کرده‌ایم.

نکته: در مبحث طراحی سایت، هاست (Host) یا میزبان،‌به فضایی اشاره دارد که کلیهٔ محتویات و مطالب و کدهای وبسایت را ذخیره می‌کند. درست مثل نرم‌افزاری که برای کار کردن باید بخشی از فضای هارد را اشغال کند. این هاست می‌تواند بخشی از فضای کامپیوتر شما باشد و یا روی یک سرور موجود در اینترنت قرار بگیرد.

نصب وردپرس روی کامپیوتر

از آنجایی که اکثریت خوانندگان این مطلب کاربر ویندوز هستند، نصب وردپرس روی ویندوز را شرح می‌دهیم. برای نصب وردپرس به صورت لوکال باید مراحل زیر را دنبال کنید.

• دانلود رایگان وردپرس فارسی
• دانلود و نصب نرم‌افزار رایگان XAMPP برای ایجاد وب‌سرور لوکال
• انتقال فایل‌های وردپرس به پوشه htdocs در محل نصب XAMPP
• اجرای XAMPP و راه اندازی وردپرس در مرورگر
• ایجاد دیتابیس، حساب کاربری و شخصی سازی وردپرس

۱- دانلود وردپرس فارسی

در قدم اول وارد سایت وردپرس شده و با زدن دکمه دانلود وردپرس فارسی کار را شروع کنید. حالا تنها کافیست تا به محل دانلود فایل رفته و آن را با استفاده از امکانات خود ویندوز یا نرم‌افزارهایی مثل Winrar از حالت فشرده خارج و یا اصطلاحاً اکسترکت (extract) کنید. حالا به فایل‌های لازم برای نصب وردپرس دسترسی دارید که باید چیزی شبیه به تصویر زیر باشد.

۲- نصب XAMPP

در قدم دوم باید فایل‌های اکسترکت شده را از طریق نرم‌افزار XAMPP اجرا کنیم. اما قبل از اینکار باید وارد لینک دانلود XAMPP شده و نسخهٔ ویندوز را دریافت کنید. پس از دانلود، فایل نصب XAMPP را اجرا کنید تا فرآیند نصب شروع شود. نصب این نرم افزار خیلی ساده است و فقط کافیست روی next کلیک کنید. در ابتدای نصب هشداری مبنی بر خاموش کردن UAC ویندوز دریافت کنید. به این هشدار توجهی نکنید و در عوض، محل نصب را در پوشه‌ای غیر از Program Files در درایو C انتخاب کنید. چون در غیر اینصورت، ویندوز کارایی XAMPP را محدود می‌کند. در صفحه اول نصب، فقط تیک‌هایی را در تصویر نشان‌ داده‌ایم بزنید.

۳- انتقال فایل‌های وردپرس به پوشه htdocs

پس از پایان مراحل نصب XAMPP وارد محل نصب شده و فُلدر یا پوشهٔ htdocs را باز کنید. اینجا یک پوشه با نام دلخواه ایجاد و تمام فایل‌های وردپرس را در آن کپی کنید. بعد از کپی شدن فایل‌های وردپرس، XAMPP را از طریق منوی استارت ویندوز پیدا کرده و با راست-کلیک به صورت Run as Administrator اجرا کنید. در این مرحله پنلی مانند تصویر زیر به شما نمایش داده می‌شود که در واقع کنترل پنل XAMPP است.

حالا روی دکمه‌ استارت کلیک کنید تا لوکال هاست (Local Host) از طریق XAMPP راه اندازی شود. اگر زیر ستون Module سبز شد یعنی همه چیز آماده و مهیاست. اما اگر سبز نشد و پیغام خطا آمد، باید سرویس World Wide Web Publishing Service ویندوز را غیرفعال کنید.

برای غیر فعال کردن این سرویس ابتدا کلید Win+R را فشار دهید و سپس عبارت services.msc را تایپ و Enter را بزنید تا لیست سرویس‌های ویندوز نمایش داده شوند. مانند تصویر زیر World Wide Web Publishing Service را پیدا کنید و آن را غیر فعال کنید. توجه داشته باشید که XAMPP با برخی از آنتی ویروس‌ها تداخل دارد و شاید لازم باشد تا آنتی ویروس سیستم را غیرفعال کنید.

۴- اجرای XAMPP و راه اندازی وردپرس در مرورگر

حالا می توانید در پنل XAMPP هر دو module اول را استارت بزنید. اگر سبز شد یعنی لوکال هاست شما آماده است و تنها کافیست تا مرورگر را باز کرده و در قسمت آدرس عبارت localhost را وارد کنید. اگر صفحه‌ای شبیه به تصویر زیر نمایش داده شد، یعنی همه چیز درست پیش رفته است.

۵- ایجاد دیتابیس و حساب کاربری

دوباره عبارت localhost/phpmyadmin را در آدرس مرورگر وارد کنید و مانند تصویر زیر وارد تب database شوید و با نام دلخواه یک دیتابیس برای وردپرس بسازید و ترجیحاً اسم این دیتابیس را در حافظه داشته باشید. سپس برای اجرای وردپرس، عبارت localhost/wp را وارد آدرس مرورگر کنید. دقت شود که wp نام همان پوشه‌ای است که قبلا در پوشه‌ٔ htdocs ایجاد کرده‌اید.

«پایگاه داده یا دیتابیس شامل تمامی تنظیمات مربوط به سایت شما می‌شود. وردپرس از این دیتابیس استفاده می‌کند تا علاوه بر پیکربندی سایت تمامی نوشته‌ها و متون سایت شما را ذخیره‌ کند.»

راه اندازی وردپرس به صورت آفلاین و آنلاین

فرقی نمی‌کند که وردپرس را به صورت لوکال هاستِ آفلاین و یا روی یک هاست یا سرور میزبانِ آنلاین اجرا کنید. چون مراحل راه‌اندازی در هر دو حالت شبیه به هم هستند. ابتدا زبان فارسی را به عنوان زبان وردپرس انتخاب کنید و در صفحات بعد، نام دیتابیسی را که از قبل در صفحهٔ phpmyadmin برای ساخت پایگاه داده انتخاب کردید وارد نمایید. برای نام کاربری کلمهٔ root را تایپ کرده و جای رمز را خالی بگذارید. در آخر هم پیشوند دلخواه را در صورتی که قصد استفاده از چند وردپرس روی یک دیتابیس دارید وارد کنید.

در فرم بعدی یک نام دلخواه برای سایت خود انتخاب کنید و برای نام کاربری و رمز عبور کلمهٔ admin را وارد نمایید. نگران ساده بودن رمز عبور نباشید، چون در حال حاضر این سایت فقط در کامپیوتر شماست و حالت لوکال هاست دارد و قرار نیست کسی واردش شود. پس نوشتن آدرس ایمیل، روی راه‌اندازی وردپرس کلیک کنید. حالا در صفحه‌ٔ بعد با همین نام کاربری و رمز عبور، به پنل کاربری یا صفحهٔ مدیریت وردپرس دسترسی خواهید داشت. اگر کمی احساس سردرگمی کردید، هیچ ملالی نیست! نصب وردپرس هم مثل باقی کارهاست و با کمی تمرین و آزمون و خطا تبدیل به یک روتین ساده و بدیهی می‌شود.

نصب وردپرس روی سرور

حالا فرض کنیم که قضیه جدی‌تر است و مقدمات طراحی سایت را انجام داده‌اید. یعنی قرار است یک قدم بزرگ به تکمیل کردن سایت و قرار دادنش در دسترس کاربران نزدیک کنید. اینجاست که باید تمام مراحل نصب وردپرس را روی یک سرور آنلاین انجام دهید. همانطور که قبل‌تر هم اشاره کردیم، این سرور آنلاین، از شرکت‌هایی که خدمات میزبانی وب یا هاستینگ ارائه می‌کنند خریداری می‌شود. این شرکت‌ها یک کنترل پنل در اختیارتان می‌گذارند که از وردپرس پشتیبانی می‌کند. شما هم فایل‌های وردپرس را به سرور منتقل و تنظیمات اولیه را روی پنل ارائه شده انجام می‌دهید.

هشدار: در انتخاب شرکت‌های هاستینگ حسابی دقت کنید و از کیفیت خدمات و پاسخگویی و بروز بودنشان مطمئن شوید. یک میزبانی نامطلوب و بی‌کیفیت، اشکالات و محدودیت‌های زیادی بهمراه می‌آورد و تأثیر مستقیمی روی کارایی سایت و سودآوری کسب و کارتان می‌گذارد!

شرکت‌های هاستینگ‌ از چه کنترل پنلی استفاده می‌کنند؟‎

هاستینگ‌های ایرانی معمولا از دو کنترل پنل مرسوم یعنی CPanel یا DirectAdmin استفاده می‌کنند. این کنترل‌ پنل‌ها عملاً نرم‌افزارهایی با رابط کاربری سرراست و قابل فهمند که قرار است مدیریت فضای وبسایت ‌شما را آسانتر کنند. چیزی در مایه‌های کاری که ویندوز اکسپلورر (Windows Explorer) در ویندوز انجام می‌دهد و کل فایل‌های داخل سیستم شما را سر و سامان می‌دهد.

هر دوی این کنترل پنل‌ها با وردپرس سازگاری دارند و روال کار به اینصورت است که:

1. دربارهٔ شرکت‌های هاستینگ معتبر تحقیق و یا از افراد خبره راهنمایی می‌گیریم.
2. پکیج یا طرح مناسب با نیازهای وبسایت یا کسب و کار را انتخاب می‌کنیم.
3. هزینهٔ فضای هاست و طرح انتخابی را می‌پردازیم.
4. شرکت وب‌هاستینگ رمز و آدرس کنترل پنل را برایتان ارسال می‌کند.
5. با استفاده از رمز و نام کاربری وارد CPanel می‌شوید و مراحل زیر را دنبال می‌کنید.

انتقال وردپرس به CPanel

در ابتدا فایل‌های وردپرس دانلود شده در کامپیوتر را فشرده‌سازی و به صورت یک فایل زیپ در می‌آوریم. برای اینکار از نرم‌افزارهایی مثل winrar یا سایر ابزارهای مرسوم استفاده می‌کنیم. در قدم دوم وارد CPanel شده و در صفحه‌ٔ‌ اول Filemanager را انتخاب می‌کنیم. سپس فایل‌ زیپ وردپرس را در پوشهٔ Public_Html آپلود می‌کنیم. روی این فایل راست کلیک و extract را انتخاب می‌کنیم تا فایل‌ها در سرور استخراج یا به عبارتی از حالت زیپ خارج شوند. در آخر هم فایل زیپ را پاک می‌کنیم تا فضای اضافی اشغال نکند.

ساخت دیتابیس در CPanel

برای راه اندازی وردپرس به یک پایگاه داده یا دیتابیس نیاز داریم تا کل محتویات سایت را ذخیره و ساماندهی کند. برای ایجاد این دیتابیس، ابتدا در صفحه‌ٔ اول CPanel وارد قسمت mysql Database Wizard شده و یک نام دلخواه برای دیتابیس انتخاب و روی Next Step کلیک می‌کنیم.

در قسمت بعد باید یک کاربر بسازیم و دسترسی به این دیتابیس را برایش فعال کنیم. کافیست نام کاربری و کلمه عبور را وارد کرده و روی Create User کلیک کنیم. توجه داشته باشید که اینجا ماجرا با کامپیوتر شخصی‌مان فرق دارد و به هیچ عنوان نباید از یک رمز عبور کوتاه و سست استفاده کنیم!‌ چون حتی اگر سایتمان کاملاً بی‌نام و نشان است، باید محتاط باشیم و از همان ابتدا، امنیت سایت را در اولویت قرار دهیم.

در مرحله بعد میزان دسترسی کاربر را به دیتابیس مشخص می‌کنیم. برای این منظور روی All Privileges کلیک کنید تا همهٔ دسترسی‌ها تیک بخورد. در آخر هم روی Make Changes کلیک می‌کنیم و پایگاه دادهٔ ما ایجاد و رسماً آماده به کار می‌شود. برویم برای مرحله بعد و انجام سایر تنظیمات و راه اندازی وردپرس.

راه اندازی وردپرس روی سرور

راه اندازی وردپرس روی سرور یا هاست آنلاین، فرق چندانی با راه اندازی روی لوکال هاست ندارد. اینجا هم در ابتدا آدرس سایت را در مرورگر وارد و به انتهای آن یک عبارت wp-admin/install.php/ اضافه می‌کنیم. اینجا وارد بخش راه اندازی وردپرس می‌شویم و در صفحه اول زبان فارسی را انتخاب می‌کنیم.

در صفحه‌‌ٔ مربوط به دیتابیس، نام پایگاه داده، نام کاربری و رمزی که از طریق CPanel برای دیتابیس ساخته‌ایم وارد می‌کنیم. در آخر پیشوند پایگاه داده را (در صورتی که به چند دیتابیس مختلف نیاز باشد) به دلخواه وارد کرده و روی بزن بریم کلیک می‌کنیم. اگر همهٔ مراحل را درست انجام داده باشید و مشکلی از طرف سرور نباشد، وردپرس پیام موفقیت‌آمیز بودن فرایند را نشان می‌دهد. در انتها روی راه اندازی نصب کلیک کرده و به قسمت بعدی می‌رویم.

ایجاد حساب کاربری ادمین سایت

در این مرحله نام سایت، نام کاربری، رمز و ایمیل خود را در بخش‌های مشخص می‌نویسیم. فقط حتماً از یک رمز محکم و پیچیده استفاده کنیم و هیچ جایی برای شک و تردید در خصوص امنیت سایت باقی نگذاریم. چون در این مرحله، عملاً داریم حساب کاربری مدیر‌ یا ادمین اصلی وبسایت را می‌سازیم و این حساب، به تمام محتویات و فایل‌های وردپرس دسترسی خواهد داشت.

روی راه اندازی وردپرس کلیک کنید تا کار تنظیمات اولیه تمام شود. از این به بعد برای ورود به وردپرس در مرورگر وب عبارت wp-login.php/ را به انتهای آدرس سایت اضافه کنید. در صفحه‌ٔ ورود با استفاده از نام کاربری و رمز‌ ساخته شده در مرحلهٔ آخر، می‌توانید به عنوان مدیر سایت وارد پنل مدیریت وردپرس بشوید.

آشنایی با محیط وردپرس

تا اینجای کار تمام تنظیمات لازم را انجام داده‌ایم و از این به بعد، فقط با پنل وردپرس سروکار خواهیم داشت. در دوره آموزش وردپرس تمام زیر و بم پنل و امکاناتش را آموزش می‌دهیم. اما فعلاً برای تکمیل مطلب، بد نیست که با بخشی از رابط کاربری یا به قولی داشبورد وردپرس آشنا شویم. اگر زبان وردپرس را فارسی انتخاب کرده باشیم، بعد از باز شدن پنل برای اولین بار، چیزی شبیه به تصویر زیر می‌بینیم.

حواسمان باشد که تا زمان آشنایی کافی با محیط و طرز کار وردپرس، از دو آیتم منو یعنی «تنظیمات» و «ابزار‌ها» دوری کنیم! این دو مورد به دانش فنی و آگاهی بیشتری نیاز دارند و یک تغییر کوچک در آنها، می‌تواند کل پیکربندی و ساختار سایت را عوض کند.

بخش «نوشته‌ها» و «رسانه» برای نوشتن مطالب جدید (مثل مقالات وبلاگ) و آپلود فایل‌های صوتی و تصویری به کار می‌روند. استفاده اصولی از این دو قسمت برای رتبه‌بندی سایت شما و صعود در نتایج موتور‌های جستجو بسیار مهم است. مبحث فوق‌العاده مهمی که در بازاریابی محتوا (Content Marketing) و سئوی محتوا (Content SEO) به آن می‌پردازیم و تأثیر فوق‌العاده‌ای در بالا رفتن ترافیک سایت دارد.

تب «افزونه‌ها» هم یکی از بخش‌های حساس سایت است که باید با احتیاط با آن برخورد شود. اگر در حال تمرین و آزمون و خطا هستید که هیچ، اما در غیراینصورت توصیه می‌کنیمن قبل از ایجاد هرگونه تغییر در افزونه‌های سایت، از نسخهٔ فعلی بکاپ بگیریم.

انتخاب و نصب قالب‌ها از منوی نمایش

البته که ماجرا به این توضیحات مختصر و خلاصه ختم نمی‌شود. سایت شما غیر از محتوا و هدفی که برای آن مشخص کرده‌اید نیاز به یک ظاهر مخاطب‌پسند و جذاب دارد. وردپرس بی‌شمار قالب رایگانِ حرفه‌ای و استاندارد دارد که از فرط تنوع باعث سرگیجه می‌شود. شاید هم کسب و کار شما به یکی از قالب‌ها یا Themeهای خریدنی نیاز داشته باشد. در هر صورت، با ورود به بخش «نمایش» از منوی وردپرس، هزاران گزینهٔ رایگان در اختیار شماست که می‌توانید روی سایت خود امتحان کنید.

کافی است قالب یا پوستهٔ مورد نظر خود را انتخاب و روی دکمهٔ نصب کلیک کنیم. فقط یادآور شویم که اگر تجربهٔ طراحی سایت با وردپرس را نداریم، بهتر است دربارهٔ قالب‌های مناسب و امن کمی تحقیق و پرس و جو کنیم. بهرحال وردپرس یک سیستم تولید محتوا یا CMS منبع باز (Open Source) است. یعنی کاربران و توسعه‌دهندگانی از سرتاسر دنیا می‌توانند ابزارها، افزونه‌ها و پوسته‌های سفارشی‌شدهٔ خودشان را بسازند. در این شرایط، مطالعهٔ نقدها و نظرات و جستجو به دنبال استانداردترین و باکیفیت‌ترین گزینه‌های ممکن، کار عاقلانه‌تری است.

طراحی صفحات

نصب قالب‌های متنوع، تنها راه موجود برای تعیین ظاهر سایت نیست و انعطاف و سادگی وردپرس در شخصی سازی و تغییر شکل و شمایل سایت، از جمله دلایل محبوبیتش است. بعضی از قالب‌ها آزادی عمل کاملی به ما می‌دهند و بعضی دیگر، از نظر امکان دستکاری منوها و اندازه‌ها و چیدمان سایت ضعیفند. بنابراین پیش از انتخاب نهایی، باید نسبت به توانایی قالب یا پوسته انتخابی در سفارشی‌سازی مطمئن شویم. در غیراینصورت، به محدودیت‌هایی برمی‌خوریم و به ناچار دست به دامن کد‌نویسی و یا جایگزینی قالب فعلی می‌شویم.

با امکانات پیش‌فرض وردپرس (بدون نیاز به قالب‌ها) امکان طراحی برگه‌ها یا صفحات اصلی سایت یا به قولی Landing Page ها وجود دارد. لندینگ پیج یا صفحهٔ فرود، صفحه‌ایست که حکم دروازهٔ ورود کاربر را به سایت شما دارد. در واقع اولین صفحه‌ای که کاربر از طریق یک لینک در شبکه‌ٔ اجتماعی، یا یک بنر تبلیغاتی در گوشهٔ یک سایت واردش می‌شود یا به قولی در آن فرود می‌آید. این صفحه می‌تواند دسته‌بندی‌ گروهی از محصولات شما باشد، یا صفحهٔ اطلاعات تماس و آدرس شرکت، یا هر صفحه‌ای که با کمک وردپرس ایجاد کرده باشید و اطلاعاتش بدرد مخاطبتان بخورد.

افزونه‌ها در وردپرس

افزونه‌ها یا پلاگین‌های وردپرس، ابزار‌هایی هستند که امکانات و کارایی و برخی اوقات ظاهر سایتمان را ارتقا می‌دهند. در واقع وردپرس با اتکا به همین افزونه‌هاست که می‌تواند، انواع و اقسام نیازهای شما را برآورده کند. افزونه‌ها هم درست مثل پوسته‌ها، یک بازار بی‌در و پیکر و بزرگ دارند و تعدادشان بی‌شمار است. پس باید با معتبرترین افزونه‌های موجود آشنا شویم و بر اساس نیازمان، آنهایی را نصب کنیم که جوابشان را پس داده‌اند.

افزونه‌های قدرتمندی مثل المنتور (Elementor) که قوی‌ترین صفحه‌ساز وردپرس به شمار می‌رود یا یُست (Yoast) که به تنهایی، سایت شما را برای موتور‌های جستجو بهینه‌سازی می‌کند و یک فرد کاملاً مبتدی را با اصول اولیه SEO آشنا می‌سازد. یا افزونه‌هایی مثل W3 Total Cache یا Smush که سرعت و به قولی Performance سایت را بهبود می‌بخشند. مطالب ایران‌لرن را دنبال کنید تا در یک مقالهٔ جداگانه، به معرفی بهترین افزونه‌های وردپرس در کلاس‌های مختلف (ظاهر، کارایی و امنیت) بپردازیم.

کلام آخر

نصب و راه اندازی وردپرس، نخستین قدم در یک مسیر جذاب و پرفراز و نشیب است. مسیر موفقیت، پیشرفت کسب و کار و درآمدزایی در قلمروی دیجیتال. این ابزار قدرتمند، سالهاست که در صدر ابزارهای طراحی سایت قرار دارد و توسط بیزنس‌ها و برندهای دانه‌درشت دنیا استفاده می‌شود. از فریلنسرها، کارآفرینان، گرافیست‌ها، ورزشکاران، هنرمندان و تولیدکنندگان محتوا گرفته، تا دیجیتال مارکترها و وب‌مسترها و طراحان سایت، وردپرس جوابش را پس داده و مهارت استفاده از آن در بازار کار ایران، به امتیازی انکارناپذیر و پردرآمد بدل شده است.