فهرست مطالب
چگونه استخدام شویم و چطور شغل دلخواهمان را پیدا کنیم؟ بهترین راه برای پیدا کردن شغل مناسب چیست؟ آگهیهای استخدام را در کدام سایتها یا پلتفرمها پیدا کنیم؟ برای مصاحبه کاری چه نکاتی را مد نظر بگیریم؟ یک پیشنهاد همکاری یا ایمیل درخواست کار را با چه لحن و ادبیاتی بنویسیم؟
اینها و بیشمار مورد دیگر، سوالاتی هستند که در بدوِ ورود به بازار کار، با آنها مواجه میشویم و باید برای تکتکشان، پاسخهای مناسبی پیدا کنیم. اما سابق بر این، ماجرای استخدام و جستجوی کار، اینقدرها هم پیچیده نبود. کل فرایند پیدا کردن شغل مناسب، به رفتن تا دکهٔ روزنامهفروشی و باز کردن صفحهٔ آگهیهای استخدام و خط کشیدن دور تعدادی از شماره تلفنها ختم میشد!
امروز به لطف فناوری، مشاهدهٔ فرصتهای استخدامی بهمراتب سادهتر شده و شیوههای جدیدی از همکاری با شرکتها بوجود آمده و از طرف دیگر، بازار کار پررقابتتر و مفهوم موفقیت، پیچیدگیهای بیشتری پیدا کرده است. در این مقاله با اشاره به ۱۰ نکتهٔ استخدامی به گفتگو پرداخته و با شیوهٔ جستجوی کار برای انسان هزارهٔ سوم، بیشتر آشنا میشویم.
۱۰ فرمانِ استخدام و جستجوی کار
کشور ایران، از جمعیت دانشجو و فارغالتحصیل بالایی برخوردار است. کسانی که دیر یا زود با این سوال و دغدغهٔ اساسی مواجه خواهند شد: چگونه استخدام شویم؟
سوالی که یک پاسخِ کوتاه و یک پاسخ طول و دراز دارد. پاسخ کوتاه اینست که استخدام در بازار کار، به مقادیر زیادی حوصله، تحقیق و زیر و رو کردن پلتفرمها و کانالهای کاریابی نیاز دارد!
بازار کار ایران، هنوز فرسنگها با پتانسیل واقعیاش فاصله دارد و جستجوی کارِ دلخواه و کارفرمای مناسب در این بازار، نیازمند صبر و حوصلهٔ بالایی است. یعنی باید انتظارات را مدیریت و سایتهای کاریابی را بهطور دائم رصد کرد و دور نتایج سریع و انتخابهای عجولانه خط کشید.
یادمان باشد که بیزنسها و شرکتهای زیادی به دنبال نیروی کار مرغوب میگردند، اما هر شرکت و کارفرمایی که چراغِ سبز داد، لزوماً انتخاب مناسب و ایدهآلی برای شما نیست. همانقدر که کارفرما دارای انتظاراتی از کارکنانش است، کارجویان هم حق دارند که روی برخی موارد سختگیر باشند و با آگاهی و مقایسهٔ کامل تصمیم بگیرند.
پلتفرمهایی مثل ایرانلرن هم از منظر آموزش مهارتهای ضروری و تخصصهای پرطرفدار، و هم از لحاظ معرفی به بازار کار، مسیر را برای دانشجویان و کارجویان کوتاهتر میکنند، برخی از پلتفرمها صرفاً روی انتشار آگهی استخدام تمرکز دارند و برخی هم برای نیروهای فریلنس و کارهای پروژهای مناسب هستند.
چگونه استخدام شویم؟
از تخصص و مهارت کافی گرفته تا سابقهٔ کار، تا مقداری برندینگ شخصی و مهارت در جلسهٔ مصاحبه. یا یکسری ویژگیهای مثبت مثل توانایی کار گروهی و مدیریت زمان و مسئولیت پذیری. خصوصیاتی که برای هر کارفرمایی بابِ طبعند و شما را به یک نیروی ایدهآل تبدیل میکنند. در ادامهٔ مقاله به این خصوصیات هم اشاره خواهیم کرد اما پیش از آن، اجازه بدهید با ۱۰ فرمان استخدام و نحوه پیدا کردن شغل آشنا شویم.
۱- یک رزومهٔ قوی درست کنید!
با در نظر گرفتن جمعیتِ بالای افرادِ آماده به اشتغال و رقابت قابل توجهی که در بازار استخدامی وجود دارد، داشتن یک رزومهٔ استاندارد و درست و درمان از اهمیت بالایی برخوردار است. رزومهای که بتواند تجربیات، مهارتها و نقاط قوت شما را برجسته کند و شما را یک سر و گردن از سایر کارجویان بالاتر قرار بدهد.
در رزومهنویسی، کمتر مساویست با بیشتر!
در نظر بگیرید که بهطور میانگین، بهترین و ایدهآلترین شرکتها، معمولاً جزو محبوبتترین و پرمتقاضیترین گزینههای جذب نیرو هستند. اینها سازمانها یا کسب و کارهاییاند که مشغلهٔ زیادی دارند، زمانشان محدود است و از آنطرف، همیشه با بمبارانی از درخواستها و رزومههای بیشمار مواجهند!
بنابراین فوقالعاده مهم است که از نوشتن توضیحات اضافی و طولانی کردن رزومه خودداری کنید و از فونتهای رسمی و قالبهای رزومهنویسی تر و تمیز، ساده و استاندارد، استفاده ببرید. تجربیات نامرتبط با شرکت مورد نظر را تا جای ممکن حذف و فقط به مهمترین نکات و هایلایتها اشاره کنید.
- از فرمت و قالب مناسب برای رزومه استفاده کنید و ترجیحاً یک رزومهٔ خلاصه و مفید بنویسد.
- اطلاعات تماس و جزئیات شخصی (وضعیت خدمت، تحصیل، تأهل، شغل فعلی و …) را قید کنید.
- تجربیات کاری را بهشکلی واضح و مختصر و ترجیحاً مرتبط با شغل مورد درخواست بنویسید.
- سوابق تحصیلی، دورهها و مدارک اخذ شده را در یک بخش جداگانه بنویسید.
- اطلاعاتی مثل تسلط به زبانهای خارجی یا مهارتهای عمومی را از قلم نیندازید.
- در یک بخش جداگانه به تخصصها، نرمافزارها و مهارتهای فنی خود اشاره کنید.
- پیش از ارسال روزمه، درستی اطلاعات را بررسی و متن را به دقت بررسی و ویرایش کنید.
۲- حضورِ پررنگ در فضای آنلاین
هر نیروی آماده به استخدام و جویای کار به خودیِ خود، یک برند مستقل و یک کسب و کارِ تکنفره است. شما هم از این زاویه به قضایا نگاه کنید و علاوه بر داشتن یک رزومهٔ استاندارد، از تأثیر یک پروفایل حرفهای در شبکههای اجتماعی یا پلتفرمهای بیزنسمحوری مثل لینکدین (Linkedin) غافل نشوید.
تعدادی از کارفرمایان و همکاران بالقوهٔ شما، علاوه بر بررسی رزومه، به نمونهکارها و فعالیتها یا حتی کاراکتر شما در فضای مجازی توجه میکنند. بالاخره باید بدانند که قرارست با چهجور آدمی سر و کار داشته باشند. دقیقاً همان کاری که شما هم به عنوان یک کارجو باید انجام بدهید. یعنی باید از سیر تا پیاز شرکت مورد نظر سر درآورده و بدون بررسی و مطالعه تصمیم نگیرید.
پس سریعتر دست به کار شوید و در شبکهها و پلتفرمهای مختلف – اولویت اول با لینکدین و در مراتب بعدی فیسبوک یا ایسنتاگرام – یک پروفایل درست و درمان بسازید یا اصلاً پا را فراتر بگذارید و یک وبسایت نقلی و تکصفحهای داشته باشید. یا همان پروفایل شخصی خودتان را بهینهسازی کنید و بخشی از آنرا به اطلاعات کاری و حرفهای خود اختصاص بدهید.
عدهای هم ترجیح میدهند برای هرکدام – پروفایل شخصی و کاری – یک اکانت جداگانه داشته باشند و اینکه کدام راهکار بهتر است، پاسخ مشخصی ندارد. چون از جهاتی یکی بودن پروفایلها مزایای خودش را دارد و از یکطرف، تفکیک بودنشان انتخاب محافظهکارانهتری است.
۳- استخدام در کدام صنعت یا شرکت؟
انتخاب حرفه و شغل دلخواه، بدون شک جزو حیاتیترین تصمیمات زندگی شماست. موارد زیادی را دیدهایم که پردرآمدترین مشاغل و اسم و رسمدارترین شرکتها، با گروه خونی افراد سازگار نبوده و رضایت شغلی و حرفهایتان آنها را تأمین نکردهاند. وقتی کارمان را دوست نداریم، عطشی هم برای عرق ریختن و بهتر شدن نداریم!
پس متوسط میمانیم و احساس پیشرفت و صعود به لیگ بهترینها را درک نمیکنیم! و این قضیه، خودش قوزِ بالای قوز میشود و نارضایتی را عمیقتر میکند! بنابراین رودربایستی را با خودتان کنار بگذارید و در کنار مهارتها و تواناییها – و مصلحتاندیشی برای درآمد بیشتر – نسبت به علایق و ترجیحاتتان بیاعتنا نباشید.
توصیه میکنم تمام حوزهها، صنایع، بیزنسها یا شرکتهایی که مطلوبتان هستند لیست کنید. اگر هم از علایقتان شناخت کافی دارید و این لیست را اولویتبندی کردید که چه بهتر! یک راهکار اینست که مثلاً استخدام در شرکت X را بهعنوان هدف و اولویت اول در نظر بگیرید. در عین حال واقعبین باشید و شرکتهای Y و Z را هم به عنوان اولویتهای بعدی تحت نظر بگیرید. با اینکار اگر به گزینهٔ اصلی نرسیدید، زیاد هم از اصل ماجرا دور نخواهید افتاد.
اینکار تعداد زیادی از گزینههای اضافی و انتخابهای ضعیف را حذف کرده و فرایند جستجوی کار را به مراتب جذابتر و بهینهتر میکند. هرچه دربارهٔ چشمانداز کاری و حرفهای خودتان شفافتر باشید و انتخابها را با وضوح بیشتری ورق بزنید، زودتر به نتیجهٔ مطلوب میرسید. بهعلاوه، فرصت کافی دارید تا براساس نیازمندیها و ساختار استخدامی آن شرکت، مهارتها یا نمونهکارهایتان را ارتقا بدهید.
۴- سایتهای کاریابی را زیر و رو کنید!
تا اینجای کار، یک رزومهٔ درست و درمان ساختید، یک حضور آنلاینِ حرفهای و مقبول ایجاد کردید، و شرکتها و صنایعی را که بیشتر ترجیح میدهید زیر ذرهبین گرفتید. مثلاً میدانید که به عنوان یک برنامهنویس، کار در صنعت بازیسازی را به کدنویسی برای صنعت بانکداری و خدمات مالی ترجیح میدهید. حالا نوبت به این رسیده که صفحهٔ آگهی استخدام را باز کنید. منتها نه در روزنامه! در سایتهای کاریابی ایرانی (و حتی خارجی!).
اغلب این سایتها، پایگاه دادههای بزرگی دارند و مثل موتور جستجوی مشاغل عمل میکنند. خوشبختانه ساخت اکانت و استفاده از آنها هم کاملاً آسان و بیدردسر است. بهعلاوه اکثر کارفرمایان جدی از آنها استفاده میکنند و در آنها آگهی میدهند. تعدادی از پلتفرمهای کاریابی داخلی عبارتند از:
- ایاستخدام (e-estekhdam)
- ایرانتلنت (Irantalent)
- جابویژن (Jobvision)
- جابینجا (Jobinja)
- پونیشا (Ponisha)
- ایراناستخدام (Iranestekhdam)
- کاربوم (Karboom)
اغلب این سایتها، امکانات خوبی برای غربال آگهیهای استخدام و جستجوی کار دارند. از انتخاب شغل، صنعت یا شهر مورد نظر گرفته تا تعیین بازهٔ مطلوبِ دستمزد، یا انتخاب نوع و فرمت همکاری (قراردادی، پارهوقت، تماموقت، دورکاری) و پارامترهای دیگری، همگی از قابلیتهای جستجوی پیشرفته برخوردار هستند.
اکثر این سایتها امکان بارگذاری رزومه دارند و برخی هم، ابزار مخصوص خودشان را برای رزومهسازی بهصورت رایگان در اختیارتان میگذارند. بدیهیست که ثبتنام در بیشترین تعداد ممکن از این پلتفرمها و سایتهای کاریابی، شانس پیدا کردن کار مناسب را افزایش میدهد. حتی سایتی مثل دیوار هم که معرف حضور هست. هرچند که دیوار یک پلتفرم کاریابی تخصصی نیست، اما کاربران زیادی دارد و بخش جداگانهای را به آگهیهای استخدام اختصاص داده است.
۵- مهارتهای نرم، مهارتهای سرنوشتساز!
در ادبیات استخدام و کاریابی، مهارت افراد را به دو گروهِ مهارتهای سخت و مهارتهای نرم تقسیم میکنند. مهارتهای سخت (Hard Skills) به مهارتهای فنی مثل برنامهنویسی، طراحی گرافیک، نویسندگی، تسلط به زبانهای خارجی، مدیریت پروژه و موارد اینچنینی گفته میشود. قابلیتهایی که با تخصص و دانش شما سر و کار دارند.
در مقابل مهارتهای نرم (Soft Skills) را داریم که مواردی مثل مهارت در کارِ گروهی، برقراری ارتباط با سایرین، مدیریت زمان، توانایی حل مسئله، مسئولیتپذیری و غیره را شامل میشوند. این مهارتها بیشتر از کاراکتر، خلقیات و خصوصیات شخصیتی شما نشأت میگیرند و چون در هر موقعیت و هر بیزنسی به کار میآیند، بهعنوان مهارتهای قابل انتقال هم شناخته میشوند.
حالا اگر فکر میکنید مهارتهای سخت و تخصصهای فنی، اهمیت بیشتری نسبت به مهارتهای نرم دارند، سخت در اشتباهید! به این فکر کنید که اغلب کارجویان و متقاضیانی که برای موقعیت A به شرکت X رزومه میفرستند، کم و بیش از دانش و مهارت لازم برای آن شغل برخوردارند. اما خصوصیات شخصیتی، میتوانند بین دو نیروی کار، زمین تا آسمان فرق ایجاد کنند!
خودتان را جای کارفرما یا مسئول استخدام بگذارید. ببینید کدامیک از گزینههای زیر را برای گذاشتن در بدنهٔ تیم یا مجموعهٔ خود میپسندید؟
- یک نیروی بدقلق، کمظرفیت، نامرتب یا بدقول!
- یک نیروی خوشمشرب، مسئولیتپذیر و هماهنگ با سایر اعضای تیم!
۶- قدرت شبکهسازی را دست کم نگیرید!
وقتی از راه و چاههای استخدام و ترفندهای جستجوی کار صحبت میکنیم، نمیتوانیم از اهمیت شبکهسازی یا به اصطلاح Networking غافل باشیم. شاید فکر کنید نتورکینگ، همان پروفایلِ لینکدین و وبسایت و فعالیت در فضای مجازی است. البته حرفتان بیراه هم نیست. اما با وجود تمام همپوشانیها، شبکهسازی، بسیار فراتر از داشتن یک پروفایل و ویترین خوشرنگ و آب در شبکههای اجتماعی است.
در بسیاری موارد، اینکه چه تخصصی داریم و چقدر در کارمان خوب هستیم همهٔ ماجرا نیست! برخی اوقات مهمترین نکته و امتیاز ما اینست که چه کسانی را میشناسیم، چقدر با همکلاسیها، همکاران سابق و همصنفیهای خود در ارتباطیم، و چقدر در قلمروی صنعت و تخصص خودمان، به دیگران متصلیم!
بهشدت توصیه میکنم از همین ابتدای کار خجالتی بودن را کنار بگذارید و منتظر اتفاقات خوب نمانید. خودتان دست به کار شوید و آنها را رقم بزنید! و همانطور که به کیفیت و بهبود روابط عاطفی اهمیت میدهید – که امیدواریم اینچنین باشد! – برای مراودات و روابط کاری و حرفهای هم وقت بگذارید. از هر طریقی که میتوانید، با آدمها و برای آدمها وقت بگذارید. قول میدهم داشتن یک نتورکینگ قوی، بهتر از هر سایت کاریابی و پلتفرم استخدامی، دروازههای بخت و اقبال را بهرویتان باز میکند!
۷- تمرینِ موفقیت در مصاحبهٔ کاری!
به قول قدیمیها: کار نیکو کردن از پُر کردن است! خیالتان راحت که بعد از چندین و چند بار شرکت در مصاحبههای کاری، با خیلی از نکتهها و فوت و فنهای کار آشنا میشوید. اما خودمانیم! این مسیر چندان بهصرفهای نیست. بعضی از موقعیتها، باارزشتر از این حرفها هستند که بخواهیم با بیتجربگی و استرس کاذب، یا آمادگی پایین، خرابشان کنیم!
مهم نیست چه کاراکتر و شخصیتی دارید. این هم مهم نیست که چه میزان سابقه و تخصصی در آستین دارید. مطمئن باشید که با تمرین و آمادهسازی کافی، میتوانید جلسهٔ مصاحبه کاری را به زمین بازی خودتان تبدیل کنید و این موقعیت استرسزا – البته نه برای همه! – را به عنوان ابزار و اهرم خودتان تبدیل کنید.
برخورد اول بینهایت مهم است. از پوشش و لباس و عطری که استفاده میکنید، تا زبان بدن و میزان خونسردی و اعتماد بهنفسی که از خودتان به نمایش میگذارید، همگی در ذهن مصاحبهکننده تأثیر میگذارند. پس از تخیلتان مایه بگذارید، یا از دوستانتان کمک بگیرید و جلسهٔ مصاحبه را و بارها و بارها، شبیهسازی و تمرین کنید.
سعی کنید پیش از هر مصاحبه کاری:
- در مورد بیزنس یا کارفرمای درست و حسابی تحقیق و پیشمطالعه کنید.
- یک لباس مناسب و یک وجنات حرفهای انتخاب کنید و از سلیقهٔ دوستان هم غافل نشوید.
- در مورد مرسومترین سوالات مصاحبه کاری تحقیق و روی آنها تمرین کنید.
- در موازات مهارتها و سوابق فنی، ویژگیهای مثبت شخصیتی و مهارتهای نرم را هم از قلم نندازید.
- تمام اوراق لازم و یک نسخهٔ چاپ شده از رزومه – یا توصیهنامه – را در اختیار داشته باشید.
- در زمان انتظار برای پاسخ شرکت X برای شرکتهای Y و Z هم رزومه بفرستید.
۸- یک پیگیری ساده، خالی از لطف نیست!
در جریان گپ و گفتهایی که با دانشجویان و کارجویان داشتهایم، متوجه شدیم که اغلب آنها، بدون اینکه متوجه باشند، یک عادت مشترک دارند. یکبار رزومه میفرستند و باقی ماجرا را به قضا و قدر میسپارند. متأسفانه اینکار هرچقدر هم که طبیعی به نظر برسد، عادت چندان سازندهای نیست.
قرار نیست با سماجت بیش از حد، یا اسپم کردن اینباکس شرکت، کارفرما را کلافه کنیم! فقط کافیست که چند روز بعد از ارسال رزومه، یا شرکت در مصاحبه کاری – بین ۵ تا ۱۰ روز – یک ایمیلِ پیگیری بزنیم و ضمن تشکر و قدردانی بابت فرصت مورد نظر، تمایل و علاقهٔ خودمان را برای همکاری و همرکابی با آنها یادآور شویم.
درصد نادری از کارفرمایان هستند که خودشان یک بازهٔ زمانی تعیین میکنند. مثلاً اشاره میکنند که حدوداً یک هفته الی ۱۰ روز دیگر، منتظر تماس یا ایمیلشان باشید. که در اینصورت تکلیفتان روشن است. اما اکثر قریب به اتفاق، چنین زحمتی به خودشان نمیدهند و پایان ماجرا را باز میگذارند!
یا ممکن است از وجود یک منشی یا دفتردار فراموشکار – که مسئول پیگیری کاندیداهای بهدردبخور است – رنج ببرند! بنابراین بعد از یک انتظار نهچندان طولانی، خودتان دست به کار شوید و در قالب یک ایمیل مختصر و صمیمانه، قضیه را یک مرتبه پیگیری کنید. اگر باز هم جوابی نیامد، وقتتان را برایشان هدر ندهید.
۹- سبک سنگین کنید، نه بگویید، مذاکره کنید!
همانطور که در بخش ابتدایی مقاله اشاره کردم، هیچ عجلهای برای واکنش به پیشنهادات کاری نداشته باشید. به خودتان یادآوری کنید که هیچ تعهد و مسئولیتی در قبال پیشنهادات ندارید و این حق شماست که با نهایت طمأنینه و با آگاهی کامل، برای آیندهٔ زندگی و فعالیت حرفهای خود تصمیم بگیرید.
در نهایت، اگر حقوق و مزایا یا وجنات شرکت، نظرتان را جلب نکرد و تصمیم به رد پیشنهادشان گرفتید، پاسخ منفی را با نهایت ادب و متانت منتقل کنید. بیاعتنایی، خارج از دایرهٔ شعور و ادب است و تعارف تکهپاره کردن هم لازم نیست! با ادبیاتی در مایههای مثال زیر یا به شیوهٔ مطلوب خودتان، خیلی ساده و محترمانه حرفتان را بزنید:
بعد از درود و عرض ادب و چاقسلامتیهای مرسوم:
« باعث افتخارم هست که اینجانب را برای موقعیتِ فلان در نظر گرفتید (یا قابل دانستید!) و سپاسگزارم از وقتی که برای بنده گذاشتید. بهدلیل یکسری شرایط و ترجیحات شخصی، ترجیح میدهم که در این فرصت در خدمت شما نباشم و امیدوارم در یک شرایط بهتر، افتخار همکاری حاصل شود.»
مواقعی هم هست که موقعیت مورد نظر، چیز دندانگیری است و ارزش مذاکره و کلنجار را دارد. در این حالت خجالت نکشید و باب مذاکره را باز نگه دارید. شرایط مطلوب را بهوضوح و بدون تعارف مطرح کنید و اگر طرف مقابل راه آمد، شما هم کمی انعطاف به خرج بدهید. یادتان باشد، صحبت بر سر وقت و انرژی و آیندهٔ شماست و قرار نیست با کسی رودربایستی کنید!
۱۰- زمان را غنیمت بشمرید و مهارتها را صِیقل بزنید!
فرمان آخر، شاید بهجای یک ترفند استخدامی، شبیه به یک صحبت انگیزشی باشد! اما راستش را بخواهید هدف و کار ما به هیچ عنوان انگیزه دادن نیست. شما هم در پروسهٔ جستجوی کار، به چیزی جز نظم و دیسیپلین و آگاهی و استراتژی نیاز نخواهید داشت. جملات انگیزشی و شانس و اقبال، پیشکشِ آنهایی که به پتانسیل و توانایی خودشان باور ندارند!
در حین تحقیق و بررسی و ارسال رزومه به چندین و چند شرکت، تمرکزتان را از اهداف اصلی و تقویت مهارتهایی که دارید – یا لازم است داشته باشید – منحرف نکنید. روزهایتان را در نقش یک فرد چشمانتظار و بلاتکلیف نگذرانید. خیالتان راحت باشد که بازار کار، همیشه به نیروهای متخصص و کاربلد نیاز دارد و دیر یا زود، سر و کلهٔ یک موقعیتِ کمابیش مناسب پیدا میشود.
کلام آخر
فرقی ندارد که در جستجوی کار یا مشغول کار هستید. مهمترین سرمایه و برگ برندهٔ شما، پیشرفت و مطالعه و یادگیری بیوقفه، و ذهن شما قویترین و سرنوشتسازترین ابزار شماست. تلخترین و بزرگترین تراژدی زندگی اینست که خودمان را به کارهای ساده و یکنواخت و نهچندان چالشبرانگیز، عادت بدهیم و جلوی رشد این اَبَرماشین را بگیریم.
در هر کاری که میکنید، از سادهترین تا تخصصیترین، دنبال چالشهای بیشتر و راههای بهتر بگردید. در موازاتش دائماً بازار را رصد کنید. از مشورت با افراد باتجربه بهره ببرید. در کورسهای آنلاین شرکت کنید. شرکتهای معتبر و دستمزدهای خوب را زیر نظر بگیرید. و از همه مهمتر، از دلِ علایق و رویاهایتان، اهداف عملی، پروژههای پولساز و بیزنسهای موفق خلق کنید.
